Нахустин гом ба сӯи дармон пазируфтани вуҷуди беморист

Пас аз он ки пурсидам: “Читавр мешавад ҳам истиқлолро ҷашн гирифту ҳам ҳамлаи аҷнабӣ ба сарзамини худро тавҷеҳ (“оправдать”) кард?”, баҳсе миёни ману ҳаммеҳани арҷмандам Ҷамшеди Ъазимуф сурат гирифт. Ин муколимаро ба шакли комил меоварам; то он нуктаи ниҳоӣ, ки бидуни тан додан ба ҳақиқат наметавон ҷилав рафт. Баночор бояд пазируфт, ки “Инқилоби Бухоро” чизе ҷуз тазовуз ба мардуми минтақа, бавежа тоҷикон набуд. Танҳо пас аз пазируфтани ин ҳақиқат метавон ба дармони равони осебдидаи миллат даст ёфт.

Дуруст ба монанди Олмон, ки хато ва заъфи ахлоқии худаш дар замони Ҳитлерро ба расмият шинохт ва ба ъасре тоза аз пешрафту шукуфоиаш оғоз ниҳод. Дар баробари он Русияро мебинем, ки аз гузашта дарсе нагирифтааст ва ҳамчунон бар хатоҳои бешумори пешини худ пофишорӣ мекунад, торихро бознигарӣ накардааст ва дар натиҷа ҳамчунон дар бар ҳамон пошнаи собиқ мечархад.

Наметавон, ба қавли оқои Ъазимуф, чанг ба ҳикмату хирад зад ва ба иттиҳод расид, ҳангоме ки гузаштаи нангин ҳамчунон чанг бар домони мо дорад ва аз мо набуридааст. Шукуфоии ҳар миллате ба арзёбии дуруст аз пешинааш вобаста аст.

***

Dariush Rajabian: Баростӣ, намефаҳмам, читавр мешавад тоҷик буд ва ҳамлаи аҷнабӣ ба сарзамини худро тавҷеҳ (“оправдать”) кард. 

Искандари Раҳмону Ҷамшеди Ъазимуфу дигар ҳаводорони Артиши Сурх, ки аз истиқлоли Тоҷикистон диле хунин доранд, ъамалан мегӯянд: “Дуруст аст, ки Артиши Сурх ба хонаи мо таҷовуз кард, аммо бояд лаззатеро, ки аз ин таҷовуз дидаем, фаромӯш накунем!”

Тоҷикони ъарабшуда хушҳоланд, ки 1300 сол пеш ъараб ба сарзамини мо лашкаркашӣ карду неъмати исломро барояшон ба армуғон овард. Тоҷикони манкурти суп-сурхшуда (шояд аз шиддати шармандагӣ) хурсанданд, ки Рус дору надорашонро барбод доду барояшон “Тоҷикистон”-e сохт. Ва ҳаргиз ҳам ин мавзӯъ барояшон матраҳ нест, ки Тоҷикистон пештар бо номи “Бухоро” бакаррот бузургтар буд. Таҷовузи Рус буд, ки Бухороро хурд кард, тоҷиконро дар кӯҳистон маҳсур кард, гилеми паҳни забону фарҳанги порсиро аз саросари минтақа барчид ва ба ҷои он забонакҳое муҳандисӣ кард, хатту дастури забони худашро ба ъорият дод, пойтахтҳои Эронзаминро аз равнақ андохту ба ҳошия ронд...

Ва ҳатто агар ҳеч як аз ин ҷиноётро накарда буд, боз ҳам магар мешавад аз таҷовузи аҷнабӣ ба сарзамини худ дифоъ кард ва пуррӯёна мухолифони ин таҷовузро “хоини миллат” хонд? 

Ин ибдолу ҷобаҷоӣ (“перемещение”)-и арзишҳо дар зеҳни ин ҳаммеҳанони мо чигуна сурат гирифтааст?

***

Jamshed Azimov: Дориюши гиромӣ, дуруд!

Шумои азиз хеле дӯст доред дар бораи гуногунандешӣ бигӯеду бинависед, вале, мутаассифона, мехоҳед ки ҳама дар қолаби Шумо биандешанд, чун андешаи тараф на бо андешаи Шумо мувофиқ омад, ба шӯр меоед ва шуруъ мекунед ба сиёҳ кардану носазо гуфтани тараф. Мехоҳед ба андешаи Шумо эҳтиром гузоранд, вале ҳозир нестед, ки андешаи дигаронро эҳтиром кунед. Ин дар ҳама баҳсҳое, ки мекунеду кардан доред рӯшан ба назар мерасад.

Дигар, Шумои азиз дар куҷои навиштаи инҷониб хондед, ки мо гуфтем "аз истиқлоли Тоҷикистон диле хунин дорем ва аз таҷовузи Артиши Сурх лаззат бурдаем"? Умратон дароз бод, додар, бо ин суханбофиатон!

Додари азиз! Инҷониб борҳо навиштаам ва боз менависам, ки таърих барои омӯхтану сиёҳ кардани кадом саҳифаи он нест, таърих барои омӯхтану шинохтани худу падару модари худ аст, ки мо кӣ будем, куҷо будем, имрӯз кӣ ҳастем ва куҷо равонаем; омӯхтану донистани таърих барои дарси ибрат гирифтан аст, ки дирӯз дигарон бо мо чӣ карданд, мо худ чӣ кардем - хиёнату иштибоҳҳоямонро бишносем ва биандешем, ки имрӯз чӣ кор бояд бикунем. Вале мо ҳеҷ гоҳ аз таърихамон дарс намегирем.

Ҳамонем, ки ҳамонем: корамон сиёҳ кардани таърихи падару модарамон, туф кардан ба гузашта, хӯрдани гӯли бегонагон, хиёнат ба ҳамдигар, таҳқиру носазо гуфтану даридани гиребони якдигар ва чандин "ҳунар"-ҳои дигар. Ҳама худро аллома мепиндорем, ҳама даъвои миллатсозӣ дорем, вале боре аз худхоҳиҳои девонаворамон даст бардоштан намехоҳем...

Сухан бисёр аст, вале, додари азиз, то он вақте ки мо ба таърихамон (ҳар гуна ҳам ки бошад) бо эҳтиром ва бо чашми ибрат нигаристанро наомӯзем, то он вақте ки ба андеша ва боварҳои якдигар эҳтиром гузоштанро наомӯзем, то он вақте ки "МО" шуданро ёд нагирем, миллати созанда нахоҳем шуд. Аз ин баҳсҳои беарзиш, аз ин ҳама худхоҳиҳо ва аз "миллатсозӣ", ки дорем ҳамон байти машҳур ба ёдам мерасад: Тарсам, ки ба Каъба нарасӣ, эй аъробӣ, Ин раҳ, ки ту меравӣ ба Туркистон аст. Боқӣ Шумо донед! Хирад ёратон!

***

Dariush Rajabian: Jamshed Azimov, тавбафармоён чиро худ тавба камтар мекунанд?

Бо он ҳама андарзе, ки кардед, тасаввурам ин буд, ки гӯшае хомӯш фақат назорагари баҳс бинишинед ва бар андешаи нобоби худ пофишорӣ накунед. Аммо ман ҳамчунон тарафдори озодии баёну чандандешиам ва ҳамаро мустаҳаққи изҳори назар медонам. Ин ба он маънӣ нест, ки худамро аз ҳаққи изҳори назар маҳрум кунам. Дар ҳамин баҳсҳост, ки ҳақиқат мутабалвир мешавад, вагарна чун он аъробӣ ҳамчунон рӯ ба Туркистон пеш хоҳед рафт.

Шумо мегӯед, Шӯравӣ хубиҳое ҳам дошт. Бо вуҷуди дарки ин мавзӯъ, ки Шӯравӣ бегона ё аҷнабие буд, ки аз дуриҳои дур омаду сарзаминатонро ишғол карду шуморо ба бардагию бегорӣ кашид, шумо ҳамчунон ба ёди "хубиҳо"-он ҳастед. Ин ъайни бовари шумост, ки баён кардед ва ъайни таърифи сандруми Истукҳулм (Stockholm syndrome) аст. Ва ъайни таърифи ман аз он: дарки вуқӯъи таҷовуз бо таъкид бар лаззатҳое, ки аз он таҷовуз бурдаед.

Ишғолгар наметавонад хуб бошад, чун ҳар он чи ӯ мекунад, пас аз бузургтарин ҷинояти мумкин сурат гирифтааст ва дар чорчӯби ҳамон ҷиноят баррасӣ мешавад.

Аз ин рӯ, агар мантиқан ба мавзӯъ нигоҳ кунед, наметавон аз истиқлоли кишвар таҷлил кард, дар ҳоле ки дилатон танги хубиҳои таҷовузи ишғолгар шудааст. Инҳо аз русуботи истило дар зеҳни як инсони шӯравӣ (Homo Sovieticus) аст.

***

Jamshed Azimov: Додари азиз! Чун ба таърих нигарем, миллати мо, сарзамини мо ҳамеша зери таҷовуз ва тохту този бегонагон будааст ва аз ҳар омадае чизе гирифта ва ба онҳо чизе додааст, аз искандариҳо то ба арабу турку муғулу манғиту рус. Ин ҳама саҳифаҳои сиёҳу сафеди таърихи мост.

Давраи Шӯравӣ ҳам як саҳифаи таърихи падару модари ману Шумост. Чунонки ба таҷовузи аъроб эҳтиром доред, ки "ислом овард", ба ин саҳифаи таърих ҳам эҳтиром гузоред, ба андешаи Айнӣ, ба андешаи Турсунзода, ба андешаи Ҳабиб Юсуфӣ ва даҳҳо бузургони ин миллат, ки дар домони Шӯравӣ парвариш ёфтанду онро ВАТАН хонданд, эҳтиром гузоред ва ба андешаи мо ҳам, ки аз ҳар давраи таърих хубиҳои онро ҷустуҷӯ дорем, эҳтиром гузоред.

Ман мавқеи Шуморо дар баробари русу Шӯравӣ ва нафрататон ба инҳоро хуб дарк мекунам, ва мефаҳмам аз куҷост. Ба ҳар сурат ба андешаи Шумо ва ба мавқеатон эҳтиром дорам. Кори ман андарз додани Шумо нест. Ба сухани худатон мегӯям: бар андешаи нобоби худ пофишорӣ накунед! Хуш бошед! Зиндагӣ ба ком ва хирад ёри Шумо!

***

Dariush Rajabian: Jamshed Azimov, иттифоқан, 180 дараҷа хилофи сухани маро гуфтед. Афроде чун шуморо, ки аз таҷовузи аъроб ба хотири ислом ё аз таҷовузи рус ба хотири намедонам чи дили хуше доранд, аслану абадан дарк намекунам. Куллан, бо таҷовуз мухолифам, ҳатто агар баъд аз он худо шудаед, ки ҳаргиз намешавед. Таҷовуз ҳатмани ҳатман дар ҳар шароите шуморо бардахӯтар мекунад ва имкону вусъату бурди парвозатонро дар ҳадди мушаххасе нигоҳ медорад. 

Аз ҳеч қавмияту миллате нафрат надорам. Шояд шумо дошта бошед, ки онро ба ман ҳам нисбат медиҳед. Аммо ман нафратро дар кул носолим медонам, нафрат аз тамоми қавмият ё тамоми як миллат ё нажодро ниҳояти девонагӣ медонам. Тамоми як миллат наметавонад мутаҷовиз бошад.

Зимнан, русҳои солими бисёре ҳам ҳастанд, ки чунин тарзи дид доранд ва лаззати таҷовузро ба ҳеч рӯй дарк намекунанд ва Шӯравиро сафҳаи нангини торихи худ медонанд.

Таҷлил аз истиқлолро ҳам танҳо барои касоне мантиқӣ медонам, ки бо таҷовуз бар сарзамини худ ба ҳеч рӯй ва бо ҳеч баҳонае канор наомадаанд. Мобақиро гирифтори сандруми Истукҳулм медонам.

***

Jamshed Azimov: Додари азиз! Мебинам, ки Шумо аслан мутаваҷҷеҳи ҳарфи ман нестед ва бар ҳамон андешаи худ пофишорӣ доред. Боре навишта будам ва ин ҷо ҳам такрор мекунам, ки ин гуна баҳсҳо беарзишанд ва натиҷааш ҷуз парокандагии миллат чизе дигар нахоҳад буд. Дар арзёбии таърих, дар шинохти чеҳраҳои таърихӣ бояд ба ифроту тафрит роҳ надиҳем, дигар вақти он расида, ки даст бардорем аз худхоҳиҳо, дигар бас кунем миллатро ба гурӯҳҳо ("босмачӣ"-ҳои истиқлолхоҳ ва тоҷикони манкурти суп-сурхшуда) тақсим кардану бар сари ҳамдигар кӯфтанро. Ин роҳи наҷоти мо нест, биёем даст ба дасти ҳам диҳем, чанг ба домони хираду ҳикмат бизанем. Ин аст роҳи наҷоти мо...

Биандешем, ки миллатро чӣ гуна шукуфо созем, чӣ гуна ҳамин Тоҷикистонро ки имрӯз дорем ба як кишвари ормонӣ табдил диҳем. Ин аст роҳи мо, ин аст рисолати мо...

Зинда бошед, умратон дароз бод!

***

Dariush Rajabian: Jamshed Azimov, Шумо пайваста маро ба пофишорӣ бар дидгоҳам муттаҳам мекунед, гӯ ин ки худатон дар тағйири мавзеъатон бисёр нармишпазиред. Ҳарчанд ман чунин интизоре аз Шумо надорам ва инҷо сирфан ва табъан дар ҳоли табйину тафҳими мавзеъи худам ҳастам, на мавзеъи шумо.

Чанг задан ба хираду ҳикмат, даст ба дасти ҳам додан бисёр суханони хуб аст. Аммо сирфан дар ҳадди сухан аст. Барои даст ёфтан ба иттиҳоду паймудани роҳи хирад ё анҷоми ҳар таҳаввуле пеш аз ҳама бояд мавқеъияти худро шинохт. Бояд дар бораи пешинаи ахири миллат доварии торихӣ кард. Бояд ин ҳақиқатро пазируфт, ки "Инқилоби Бухоро" ъамалан таҷовуз ба сарзамини мо буд, ки то кунун паёмадҳои онро таҷруба мекунем, бояд қабул кард, ки имрӯз ҳам дар марҳилаи пасозарба ё пас аз осеби торихӣ ҳастем ва бояд худро дармон кунем. Дуруст ба монанди муътоде, ки то напазирад, ки эътиёд дорад, марҳилаи дармонаш оғоз намешавад. 

Шакке нест, ки таҷовузи Шӯравӣ бар миллати мо осеби моддию маънавию равонии фаровоне ворид карда ва онро аз як миллати сарбуланд ба мардуме сарафканда ва саргардон дар бозорҳои минтақа табдил кардааст. Бояд пазируфт, ки ин таҷовуз қудрати андешидану таҳлил кардан ва тавлиди андешаҳои тозаро аз аксарият рабудааст. Инҷост оғози ҳар навъ тағйире. Пас аз он мешавад дам аз иттиҳоду хирадварзӣ зад. Бо инкори воқеъият фақат ва фақат дар ҳоли паридан ба сӯи вартаи нобудӣ ҳастем. Фуруди ҳамворе нахоҳад дошт ин парвоз.

Талангури Барзу бар виҷдон

Барзу Абдурраззоқ, ҳунарманди баному хушном ва андешаварзи тоҷик, дар посух ба касе, ки бо интишори матолиби козиб саъй дар махдуш кардани равобити миёни Тоҷикистон бо Эрону Афғонистон дошт, посухе нивиштааст, ки ҳайфам омад тарҷумааш накунам.

Барзу чунон расову балеғу хоида ин луқмаи зеҳниро фароҳам кардааст, ки ҳар касе онро бихонад, бо як зарра шуъуре, ки дорад, вахомати авзоъ ва зарурати гузор ба хатти порсӣ ва тармими ин вазъиятро дарк мекунад. Виҷдоне, ки бо ин талангури такондиҳандаи Барзу бедор нашавад, виҷдон нест.

Он ҳаммеҳани мо муддаъӣ шуда буд, ки дар Эрон бо тоҷикон бадрафторӣ мекунанд. Аммо Барзу ба фарзи ин ки он ҳаммеҳанамон дуруст мегӯяд, чунин посух нивишт:

“Ман метавонистам бо Шумо мувофиқ бошам, агар тоҷик дар хонаи худ зиндагии шоистае медошт, дар меҳани худ аз ҳаққу ҳуқуқе бархурдор буду ҳифозат мешуд. Вақте ки арзиши як тоҷик дар сарзамини худаш баробар бо ҳеч (сифр) аст, вақте ки ҳуқуқи як гови мазраъа бештар аз ҳуқуқи ӯст, вақте ки ҳар сарҷӯха (“ефрейтор”)-и пулис метавонад ӯро лагад бизанад, вақте ки ҳар маъмури давлате метавонад ба сурати ӯ туф кунад, вақте ки ин тоҷики бадбахт маҷбур аст аз ин зиндон ба зиндони нисбатан амнтар (Эрон, Русия...) бигурезад, моро гилоя кардан нашояд, ки дар ҷое дигар он тоҷикро таҳқир мекунанд ё мекушанд.

Беқонунӣ ва таҳқири ӯ дар Хона оғозгари тамоми моҷарост. Ҳар миллате, ки дар сарзамини худаш таҳқир шавад, дар берун аз марзҳои он ҳам таҳқир хоҳад шуд. Ин аз бадеҳиёт (“аксиома”) аст.

Ва баъдаш ҳам, рафтори афроди мо бо бародарони тоҷики афғонистонимонро ба ёд оваред, ки 20 сол пеш маҷбур буданд аз ҷанги дохилӣ ба кишвари мо паноҳ оваранд. Ба онҳо лақаби “афғони бӯйгин” доданд. Ҳатто ҳақиртарин мавҷуд дар Душанбе метавонист муҳоҷири афғонистониро ғорат кунаду кутак бизанад. Мадди назар дошта бошед, ки онҳо (ғолибан) тоҷикони Афғонистон буданд. 

Худи ман борҳо шоҳид будаам, ки як афғонистонии гирён, баъд аз ин ки ғорат шуд, хитоб ба тӯдаи пурсарусадои атрофаш мегуфт, ки ӯ тоҷик аст; дар ъайни ин ки шиносномаашро болои сараш боз нигаҳ дошта буду ба хатти “қавмият” ишора мекард. Аз ҳамон замон равшан шуда буд, ки мо ба инсоният пушти по задаем ва фоҷеъаҳое, ки таҷруба мекунем, танҳо оғози як поёни дарднок аст; ва ин ки ҳанӯз роҳи дарози пур аз иҳонату таҳқиру бохту шикасту рехту ваҳшигарию торикфикрию говпарастию уфти ахлоқию динӣ пеши рӯ дорем.

Мо бояд ба худамон бирасем; бояд аз гузаштаи бадхими кумунистимон дармон ёбем, тавба кунем. Ва бале, бале, бале! Агар барои ин кор бозгашт ба хатти порсӣ ногузир аст, ҳатман бояд ба он баргардем. Ҳатман ва фавран!

Мо бояд аз ҳар тариқи мумкин касофати манкуртиятро аз вуҷудамон бишӯем; дуруст ба монанди инсони мафлуки гирифтори бемории кушанда, ки даст ба ҳар доруву дармоне мезанад, то шояд наҷот ёбад.

Мо дорем замонро аз даст медиҳем. Метарсам, дар ин шох ба шох шуданҳо бо ҳамдигар ба монанди ду бузак бар сари пулаке торик замонро дигар аз даст додаем. Вале ҳатто агар 0,000,1 дарсад фурсат ҳамчунон боқист, бояд аз он баҳра бибарем ва мардумро, ки рақсону хандон бо ҷидду ҷаҳд ба сӯи партгоҳи маргу нобудӣ мераванд, ба роҳе дигар ҳидоят кунем. 

Медонам, ки пур гуфтам, аммо бовар кунед, ин суханҳо ва нигарониҳо аз зеҳни инсоне бармеояд, ки поёни ин роҳро медонад; медонад, ки агар мардум қоъидаҳои душманро ҳамчун суннатҳои худ бипазирад, торихи таҳмилии душманро торихи худаш пиндорад, ахлоқиёти ӯро ахлоқиёти худаш бидонад, костиҳои ӯро чун ойини гузаштагони худ арҷ бигзорад, чи поёне дар интизораш аст. Албатта, худи шумо ҳам медонед. Кофист китоби клоси 8-ро боз кунем, то аз сарнивишти чандин миллати фурӯрафтаву гумшуда дар замона огоҳ шавем. Куҷоянд онҳо? Ва чигуна мешавад мутмаин буд, ки чунин сарнивиште дар интизори мо ҳам набошад? 

Телевизюни миллиро равшан кунед, дар кӯчаву хиёбонҳо парса бизанед, то бо ваҳшати тамом ояндаи мардуми худатонро бибинед. Имкон надорад, ки набинед, чун медонед, ки бебандубории маънавию ахлоқӣ муҷозот дорад.”



Ин ҳам асли матлаб:

"Я мог бы с вами согласиться, если таджику было бы хорошо дома, он был бы защищён у себя на родине, имел бы человеческие права. Когда его цена у себя на родине равна нулю, когда он безправнее коровы на ферме, когда его может пнуть любой милицейский ефрейтор, когда может плюнуть в него любой уполномоченный любой властью, когда этот несчастный таджик вынужден бежать из одной тюрьмы в менее безопасную тюрьму(Иран, Россия...), тогда нам не следует сетовать на то, что где-то его унижают или убивают. Всё начинается из беззакония и унижения Дома. Любой народ униженный на родине, будет унижен за его пределами, это аксиома.

Да и вспомните отношение наших по отношению к нашим собратьям афганским таджикам 20 лет назад вынужденным бежать от внутренней войны к нам. Имя им было " афгони буйгин". Даже самый отпетый урод мог в Душанбе ограбить и побить афганца. Учтите, мой друг, таджика по паспорту. 

Сколько раз я сам слышал, как плачущий афганец, которого только что ограбили говорил улюлюкающей толпе, что он таджик и при этом подняв паспорт над головой указывал на ту строку, где было записана его национальность. Тогда было ясно, что мы не люди и трагедии которые мы переживаем, есть только начало конца и что нам предстоит длинный путь унижений, потерь, дикости, мракобесия, поклонение Тельцам, нравственной и религиозной деградации.

Нам нужно заняться с собой, вылечиться от гнусного коммунистического прошлого, покаяться,и да, да, да!!! если для этого нам необходимо вернуться к письменности, то мы должны к ней вернуться. Причём неотлагательно!

Нам нужно отмыться от манкуртизма любым доступным путём, как ищет любой путь излечения человек заболевший смертельной болезнью. 

Мы теряем время, боюсь уже потеряли бодаясь друг с другом, как те два козлика на темном мостике. Но если остался у нас 0,000,1%, то мы должны его использовать и вывести наш народ из гибельного пути, куда он стремительно идёт танцуя и припеваючи.

Знаю, много слов, но поверьте, это слава и переживания человека, который знает, чем заканчивается путь народа который принял правила врага, как свои традиции, его навязанную историю, как свою, его мораль, как свою мораль, его пороки, как привитые "дедами" правила. Да и вам это известно. Стоит открыть историю за 8-й класс и мы увидим там скольких народов поглотила время. Где они? И почему мы можем быть уверены, что нас не ждёт то же самое. Включите национальное телевидение и пройдитесь по нашим улицам, как вы с ужасом увидите будущее собственного народа, не можете не увидеть, ибо вам известно, что моральный беспредел наказуем."

Як каф дуъо барои Сайфуллоҳ Сафаруф

Дар посух ба изҳори назари густохонаи Сайфуллоҳ Сафаруф ба Адаш Истади арҷманд дар сафҳаи Фейсбуки ӯ

Ман дар оғоз аз Сайфулло Сафаруф хоҳиш кардам, ки нивиштаҳои, ба истилоҳи худаш, чаласаводонаашро ислоҳ кунад, то бишавад мазмуни онҳоро бадурустӣ дарёфт. Нивиштам:

“Сайфулло Сафаров, сафсатаҳои хъдътона йа бор ай назар бзгаронен, ака. Ба ма катӣ шъмо гап доръм.

Лутфан ғалатҳои нивиштаатонро ислоҳ кунед, чун мехоҳам аз Шумо, Сафаруф, дар вокуниш ба чарандиётатон нақли қавл кунам ва агар обрӯе аз Шумо боқист, хоҳад рехт.»

Аз Сафаруф хабаре нашуд. Зоҳиран, ҳар чи нивиштаҳояшро барандоз кард, нафаҳмид, ки ишколашон чист. Лобуд ниҳояти тавони ин одам дар нивиштан ба забони модариаш (ҳадс мезанам, ки тоҷик асту забонаш порсист), ҳамоне будааст, ки дар вокуниш ба нивиштаи нағзи Адаш Истад ба намоиш гузошту обрӯяшро як пашизи пуч кард.

Сайфуллоҳ Сафаруф, ки аз ҳамон оғози матлабаш аз «забоншиносони чаласавод» гилоя дорад, ки барои чи номи забонашонро «порсӣ» медонанд, дар ин чанд ҷумлаи зер ниҳояти саводи худашро ба намоиш гузоштааст. Ман мутмаиннам, ки худи Сафаруф ҳам маънии ин ҷумлаҳоро наметавонад тавзеҳ диҳад, чун ҷумлаҳояш подарҳаво, номарбут, парешон ва бемантиқ аст. Чанд намуна:

«вале боз шаркшиносону рузноманигорону филологхои хушсаводу озодандеше буданд,ки акидаи кухнашуда ва аз дахонмондаю сийсикардашудаи зидди точикиро зинда карла дастоаардхои бузурги устод Айнию Б. Гафуровро аз бефахмию бесаводии худ бар боди фано додани мешаванд.»

«МО зидди забонхои форсию дари нестем чун харду хам бо забони точики хамре шаанд. МО факат мегуем,ки забони милати точик точики буда Ва точики хохад монд .»

«Вале ин км ишора кардам онро худи бародарониЭрони тахия кардаанд Ва моро хушдор додаанд,ки зирактар бошед,ки Боз Шуморо ба хоку зун накашанд. Ба инаш Чи мегуед.”

“Шумо кудакро бо магзоба ба дарйоиэ чахонишави мепартоед.»

«Хайр худо шуморо ба Рохи рост хидоят кунад. Шояд рузе аклакатон ба чояш ряду сари чойнамоз тавба кунед пеши худованд Ва Барои миллату давлати точки як КАФ дуо кунед»…

Ин чаласавод, ки худро хидматгузори «миллату давлати ТОЧКИ» муъаррифӣ кардааст, ъамалан душмани миллати ТОҶИК ва забони порсӣ аст. Дар ҳамин нивиштаи бисёр бемояи ахираш дар сафҳаи Адаш Истад, фарзонамарди Самарқанд, тасвири тамомнамое аз худаш ба намоиш гузоштааст.

Дар чанд намунаи сода дидем, ки чандмарда ҳаллоҷ аст ва чи андоза камсавод ва бисоти забонаш чи хушку бебор! Фикр мекунед фақат порсиаш дар ин сатҳ аст? Нахайр, русиаш ҳам ҳолу вазъи беҳтаре надорад. Барои намуна, ба изҳори назари ин марди, ба истилоҳи худаш, чаласавод ба забони русӣ дар торихи 30.08.19 таваҷҷуҳ кунед:

Сайфулло Сафаров: “По двум вопросам люди сильно ошибаются. Во-первых это вопрос таджикский язык называют персидским. Во вторых из Темур ланг ,который Самарканд все таки поднял до небес создали врага таджиков. Это не так. Читайте источники в том числе Автобиографии Темура.”

Чун ҳар к-ӯ ба забони худ сухандон гардад, донистани сад забон-ш осон гардад. Сафаруф, ки забони модариаш мелангад, ҳаргиз наметавонад бар ҳеч забони дигаре тасаллути комил биёбад. Натиҷаи мантиқӣ: тамоми китобҳое, ки ба номи ин одам мунташир шудааст, заҳмати шахси ӯ нест. Касе, ки наметавонад як сатри обод бар рӯи сафҳа бичинад, ҳаргиз қодир нест китоб бинивисад. Ин ки як амри мусаллам аст.

Пас истилоҳи “чаласавод”-ро дар ин баҳси бахусус миёни Адаш Истад ва Сайфуллоҳ Сафаруф мешавад фақат дар бораи як тан ба кор бурд: дувумӣ. Худи ман намедонистам, аммо дар ҳамин баҳсҳои фейсбукӣ дарёфтам, ки Сафаруф як чаласавод ва аз диди ман як бесаводи гузарост.

Агар бесавод набошад, мавзӯъи забонро кори сиёсатмаобону сиёсатбозоне чун худаш медонад ва забоншиносонро сарзаниш мекунад, ки чиро дар мавзӯъи забон дахолат мекунанд?! Яъне забоншинос набояд дар бораи забону асолати забону торихи забону номи забон изҳори назар кунад ва бояд ба сиёсатмаобону сиёсатбозони чаласаводе чун Сафаруф майдон диҳад, ки ҳар чи ғалате мехоҳанд, бикунанд?! Оё ин оқо ъақл ёраш ҳаст ва оё баростӣ пиндошта, ки ҳама чизу ҳама кас дар хидмати сиёсат аст, ҳатто ҳақиқати торихӣ? Ҳатто ҳувийяти инсонҳо? Шояд барои инсонҳои бардахӯйу манкурт чунин бошад, ки соҳибонашон ҳар чи фармоянд, ҳамон ҳақиқат аст. Аммо оё ин манкуртон ҳамаро манкурт фарз кардаанд? 

Иттифоқан, ба ҳамин сиёсатмаобони сиёсатбози безабону лукнатию манкурт бояд гуфт, ки домани хисашонро аз ин баҳсҳо бардоранду пайи корашон бираванд. Шуморо чи кор ба баҳсҳое, ки сари сӯзан ъақле мехоҳаду чанд китоб дониш?

Шумо, китобнивиштагони китобнахонда, биравед, китобҳоятонро бинивисед, то дар китобхонаҳо ғубор бихураду бо марги шумо бимирад. Ин Шоҳнома аст, ки намемирад ва ба юмни он забони мо ҳамчунон порсӣ аст. Ин “Намунаи адабиёти тоҷик” аст, ки ба сад баён ва бо исрор номи забони тоҷиконро “форсӣ” номидааст.

Шумоҳо чи ҳастед дар баробари абарфарзандони миллати тоҷик, ки бидуни истисно забони худро порсӣ медонистанду медонанд? Шумо, ки сатҳи донишатон дар шабакаҳои иҷтимоъӣ хандахариши хоссу ъом шуда, бо кудом дилу гурда ва бо чи рӯе аслан дар бораи ин масоили сатҳиболо изҳори назар мекунед? Биравед, ҳамон мости сиёситонро бисобед, то шояд нони суфраатон муҳайё шавад!

Забон дар салоҳияти Шумо набуду нест.

Ин сиёсатмаоби дасисабоз менивисад: “Он чо мебинед,км дар Эрон 4000 чанги аз Точикистон ва 18 000 аз Афгонистон барои ба хоку хун кашидани Точикистон тайор шудааст.” Оё фикр намекунад, ки рӯзноманигорон метавонанд ин сухани насанҷида ва хатарноки муъовини пешини ҳизби ҳокими Тоҷикистон ва Маркази пажӯҳишҳои роҳбурдиро бисанҷанду гузориш кунанд ва мумкин аст, чунин изҳори назари бепояе мояи дардисаре тоза дар равобити кишварҳои ҳамзабону ҳамтабори Тоҷикистону Эрону Афғонистон шавад? Ё хостаи ниҳоиаш ҳамин аст? Вагарна бар чи мабное мешавад муддаъӣ шуд, ки ҳазорон тан дар Эрону Афғонистон ҳозиранд Тоҷикистонро ба хоку хун бикашанд? 

То кунун касоне, ки Тоҷикистонро ба хоку хун кашидаанд, ҳамин тоифаи манкурт ҳастанд. То кунун, агар тоҷик овора шудаву ҷон аз каф бохтааст, ба далели турктозиҳои ҳамин фирқаи манкурт буда. Ҳеч аҳаде дар Эрону Афғонистон ба фикри ҳамла ба Тоҷикистон набуду нест. Ин афсонаҳои кремлинӣ куҳна шудааст ва дигар гироии дирӯзро надорад. Тоҷикон ба чашми сар дидаанд, ки чи касе ташнаи хунашон ва хоҳони вайронии дирӯзу имрӯзу фардояшон аст.

Мегӯяд: “95 миллион точик шуморо нахохад бахшид». Кудом 95 милюн? Бо ин таърифе, ки аз миллати тоҷик додаед ва онро маҳдуд ба марзҳои сиёсии Тоҷикистон кардаед, шумори шумо ба 6 милюн ҳам намерасад. Ҳеч тоҷике дар берун аз марзҳои Шӯравии пешин забони худро чизе ҷуз «порсӣ» намедонад. 

Мегӯяд: «Як бор точикони Афгонистону Покистонро тамошо кунед,Чи гуна эхсоси милли доранд. Чи гуна худро точик мегуянд?”

Кори ин тоифа ҷуз тамошо дигар чизе наметавонад бошад. Аммо шуъурашон ҳам ёрӣ намекунад, ки аз он тамошо натиҷагирии дурусте ба даст оваранду дарёбанд, ки тоҷикони Афғонистону Покистон ҳамагӣ забони худро “порсӣ/форсӣ” медонанд. Дуруст ба монанди тоҷикони нажодаи Тоҷикистону Узбакистон, ки ҳамешаи Худо забони худро “форсӣ” меномидаанду медонанд. ‌Ин сурудаи шодравон Қаҳҳори Ъосиро ба гӯши ҷон бишнавед, ки тоҷикони Афғонистон бо ифтихор сурудаанду мегӯянд:

Гул нест, моҳ нест, дили мост порсӣ!
Ғавғои кӯҳ, тараннуми дарёст порсӣ!
https://www.youtube.com/watch?v=-iVIXBT4xdI 

Мегӯяд: “Хулоса набарди иттилооти бо душманони Точикистони муосир Давом дорад Ва дустони МО дар да ни зийоийн Ва сийосатмадорони Эрон бештар шудааст.»

Суҳбат аз кудом «зийоийн Ва сийосатмадорони Эрон» аст? Ҳамон Эроне, ки ба қавли Сафаруф, 4000 ҷангиро омодаи ҷанг бо Тоҷикистон кардааст? Ин ҳам ба наълу ҳам ба мех кӯбиданҳо магар баёнгари саргаштагию ошуфтагии ин тоифаи манкурт нест? Равшанфикрону сиёсатмадорони Эрон бо Сайфуллоҳ Сафаруф дӯст шудаанд, чун ӯ Эронро душмани Тоҷикистон медонад? 

Душмани Тоҷикистони муъосир оё касест, ки миёни Тоҷикистон ва кишварҳои дигар пули дӯстӣ мезанад ё миёнаи онҳоро чун Сафаруф ба ҳам мезанад? Ин Сафаруф аст, ки Эрону Афғонистонро ҳамчун кишварҳои «омодаи ҳамла ба Тоҷикистон» қаламдод кардааст; дар ъайни ҳимоят аз кишваре, ки борҳо ба Тоҷикистон ҳамла карда, ба забону фарҳанги Тоҷикистон таҷовуз карда ва давлати кунунии Тоҷикистон ва тарзи тафаккури сайфуллоҳ сафаруфҳоро ҳам таҳти кунтрул дорад. Аммо Сафаруф мухолифи касонест, ки «омодаи ҳамла» ҳастанд (дар ъайни ситоиш аз равобити дӯстонаи онҳо бо Сафаруф) ва барои дифоъ аз як кишвари ишғолгару мутаҷовизи садсола, ки ҳамин имрӯз ҳам йуғи истисмораш бар гардани Тоҷикистон аст, сина сипар мекунад. Пас душмани Тоҷикистони муъосир касе нест ҷуз Сафаруфу ҳамандешонаш, ки хоҳони тадовуми бардагии Тоҷикистон ҳастанд.

Душманони Тоҷикистон ба монанди Сафаруф намехоҳанд, ки тоҷикон дар ифтихороти забони порсӣ шарики ҳамзабононашон бошанд. Сафаруф ва ҳамандешонаш ба монанди сурхҳову понтуркистҳо забони тоҷиконро 90-сола медонанд. Чун 90 сол пеш буд, ки забони форсӣ дар Осиёи Миёна ба зарбу зӯри Артиши Сурх “забони тоҷикӣ” шуд. 

Бо забони дароз фарёд задааст, ки: «МО зидди забонхои форсию дари нестем чун харду хам бо забони точики хамре шаанд. МО факат мегуем,ки забони милати точик точики буда Ва точики хохад монд .»

Аммо ҳамин “забонҳо” донистани форсию дарию “тоҷикӣ” худ мухолифат ё зиддият бо забони порсӣ аст. Ин душманӣ бо забони миллии тоҷикон аст, ки торихаш ҳазоронсола аст, на навадсола. Ва ин як факти торихӣ аст, ки забони миллати тоҷик ҳаргиз “тоҷикӣ” набуда ва то соли 1928 расман “форсӣ” будаву танҳо пас аз он ба зӯру дастури Кремлин “забони тоҷикӣ” шудааст. Ҳақиқати торихиро, ки намешавад бо ин сафсатаҳо кетмон кард. 

Душманони Тоҷикистон ба монанди Сафаруф ва ёронаш ҳастанд, ки фақат яке аз забонҳои тоҷиконро “тоҷикӣ” меноманд ва забонҳои дигари тоҷикон ба монанди шуғнию рӯшонию ишкошимию язгуломию яғнобиро “тоҷикӣ” намедонанд. Инҳо бо чунин иқдоми номаймун дар ҳоли кинаву нафрат парокандан миёни тоҷикон ҳастанд, ки чандин забон доранд ва забони аслию миллишон порсӣ аст. Инҳо душмани якпорчагии тоҷикон ва мардуми Тоҷикистон ҳастанд.

Албатта, рӯи ҳеч як аз суханони инҳо намешавад ҳисоб боз кард. Ҳеч сухани одамони сиёсатбозу сиёсатмаоб қобили эътимод нест. Кофист Раҳмон фардо номи расмии забонро “порсӣ” эълом кунад, булбулаки Сайфуллоҳ Сафаруфу ёронаш якбора хоҳад мурд ва булбулаки дигаре аз ҳанҷараашон дар мадҳу ситоиши “забони порсӣ” қасидаҳо хоҳад суруд. Ин одамакон аз худ ҳеч иродае надоранд; ҳамон гуна ки дар оғози ин нивишта ишорае рафт. Агар бовар намекунед, аз худи Сафаруф бипурсед. Бипурсед, ки “агар Раҳмон фармоне бидиҳаду забони моро “порсӣ” биномад, ту аз фармони ӯ сарпечӣ хоҳӣ кард?” Ҳаргиз посухи пурсиши Шуморо нахоҳад дод. То замоне ки Раҳмон ин фармонро бидиҳад. Фардои он рӯз “забони порсӣ” бисмиллоҳи каломаш хоҳад шуд.

Сайфуллоҳ Сафаруф дар поёни “фармудаҳояш” якбора худошинос шудаву гуфтааст:

“Хайр худо шуморо ба Рохи рост хидоят кунад. Шояд рузе аклакатон ба чояш ряду сари чойнамоз тавба кунед пеши худованд Ва Барои миллату давлати точки як КАФ дуо кунед.»

Нафаҳмидам, ки манзураш аз «аклакатон ба чояш ряд» чист. Аммо метавонам бигӯям, ки «дуррфишониҳо»-и худи ӯ мисдоқи дақиқи “ридани ъақл дар ҷояш” буд. Беҳтарин таъбире, ки барои тавсифи нивиштаҳояш ба кор бурдааст! Як каф дуъо мекунем, ки ин ъақл аз ридан бозмонад ва ба монанди Адаш Истади арҷманд дар роҳи рости хидмат ба миллати тоҷик камари ҳиммат бибандад. Эдун бод!