Xwedodah чист?

Ноогоҳӣ модари дурӯғ аст. Бисёре аз касоне, ки аз диди мо дурӯғ мегӯянд, баростӣ дурӯғгӯ нестанд, балки аз мавзӯъи мавриди баҳс огоҳии кофӣ надоранд.

Дар бораи истилоҳи авестоии Хvaetvadata (порсии миёна – Xwedodah) дидгоҳҳои шигифтангези бисёре ҳаст, ки бархе онро ҳатто “издивоҷи маҳорим” ё заношӯии хешовандони бисёр наздик таъбир кардаанд, ки чаранде беш нест. Иттифоқан, дар дунёи имрӯзӣ дар миёни пайравони динҳои аслии ҷаҳон пайвандҳои ҷинсӣ миёни хешовандони бисёр наздик бештар мушоҳида мешавад, то дар рӯзгори бостон, ки албатта, аз расонаҳои имрӯзии хабарпарокан бархурдор набуд.

Ва аммо:

Дишаб бо Исфандиёри Одина, бародари арҷмандам, гуфтугӯи андешабарангезе доштем ва баногоҳ мутаваҷҷеҳи як нуктаи забонии зарифе шудем, ки то кунун ҳеч ҷо ба он ишорае нашудааст: вожаи Xwedodah бо “свадьба”-и русӣ ба маънои пайванду заношӯӣ аз як реша аст.

Swa дар забони сонскрит “худ” аст. Ҳамон “худ”-е, ки дар порсии миёна “хвад” нивишта ва талаффуз мешуд. Масалан, дар забони ҳиндии имрӯз swaraj, яъне худгардонӣ (“автономия”): swa – худ; raj (баромада аз rajya-и сонскрит) – фармонравоӣ. Яъне худфармонӣ ё худгардонӣ.

Swa баромада аз вожаҳои *swē, *swō аз ниёзабони ҳиндуурупоист. Яъне ин вожа дар забонҳои гуногуни ҳиндуурупоӣ ба шаклҳои мухталиф, аммо муртабит вуҷуд дорад. Ва чун бисёре аз “с”-ҳои куҳан дар забонҳои эронӣ “х” ё “ҳ” мешуд (ба монанди Asura-и сонскрит, ки дар забонҳои мо “Аҳуро” буда ва ҳаст ё Sind, ки ҳамон “Ҳинд”-и мост; ва sister бо "хоҳар" ҳамреша аст), дар ин намуна ҳам *swē ё *swō ба шаклҳои “хва” ва “худ” дар забонҳои куҳану кунунии мо ҳузур доштаанду доранд.

Ва ҳамин пора дар вожаи русии “свадьба“ комилан машҳуд аст. “Сва” дар ин вожаи русӣ ба ҳамон маънои “хва” ё “худ” аст. Ва Xwedodah-и порсии миёна ъайни “свадьба“ аст, ки маънои имрӯзиаш ҳамон издивоҷ ё заношӯӣ аст, аммо ҳар ду бахши вожа дар ҳар ду забон ба гунае вуҷуд дорад.

Пас *sva- / *svo- дар забонҳое исловӣ чун русӣ бахши аввали “свадьба” ба маънои «худ» аст. «Свой»-и русӣ ба маънои аз они худ ё худӣ баромада аз ҳамин реша аст. Ва касонеро, ки аз роҳи издивоҷи ду нафар бо ҳам нисбате пайдо кардаанд, ба русӣ “свояки” меноманд. Ва модаршавҳар ба русӣ “свекровь” аст, яъне “своя кровь”, ки тарҷумаи дақиқаш мешавад «хуни худӣ».

“Дӯда” дар забони порсии имрӯз ҳам вуҷуд дорад ва ба маънои хонадон ё силсилаи таборӣ ба кор меравад. Ин вожа дақиқан баромада аз ҳамон wadja ба маънои паймону таъаҳҳуд аст.

Бахши дувуми “свадьба“ (дьба) бо “дуда” дар “хведуда” аз як реша аст. Ва ҳар ду ба маънои ъаҳду паймон аст. Ва ҳамреша бо boda-и испониёӣ ва “вода”-и пашту. Ва ҳамон “хонавода” дар забони порсӣ ҳам он “вода”-ро дорад. Имрӯза дар забони испониёӣ Boda ба ҳамон маънои издивоҷу заношӯист. Ва “вода” дар забони пашту ҳам ҳамин маъноро дорад. Аммо ҳар дуи онҳо баромада аз вожаи бисёр куҳани ҳиндуурупоии wadja ҳастанд, ки маънои аслии он “ваъда” буд. Ваъда ҳамон паймон аст. Wadja (вадйа) – ваъда. Ҳеч ҳам баъид нест, ки вожаи ъарабии “ваъда” баромада аз вожаи ҳиндуурупоии “вадйя” бошад.

Wed-и инглисӣ ба маънои заношӯӣ кардан ҳам ба ҳамон решаи wadja бармегардад. Яъне паймон бастан бо касе барои зиндагӣ канори ҳам. Ин вожа дар забони олмонӣ ба шакли Wette ва ба маънои гарав (ваъда кардану гарав гузоштан) вуҷуд дорад. Ва ҳамрешаи лотини он, ки дар бисёре аз забонҳои лотинбун вуҷуд дорад, votum аст, ба маънои қавл, қарор, раъй, ваъда. Ва вожаи инглисии vote ба маънои раъй ҳам баромада аз он аст.

Дар натиҷа, дармеёбем, ки Xwedodah-и порсӣ, ки бадхоҳони фарҳанги Эрон онро “издивоҷи маҳорим” таъбир кардаанд, чизе ҷуз ҳамон “издивоҷ” ё пайванди заношӯӣ нест ва маънии дақиқу ҳарф ба ҳарфи он “паймон бастан бо худ” аст. Яъне мутаъаҳҳид шудан. Дақиқан ҳамон маъное, ки “свадьба“-и русӣ дорад. Ё wedding-и инглисӣ.

Як нуктаи ҷолиби дигар:

дар забонҳои лотин ба издивоҷ Casamento ё Casamiento ҳам мегӯянд, ки барсохта аз исми casa (ба маънои хона ё када) ва пасванди -mento аст. Пасванди -mento дар забони порсӣ ба шакли -манд вуҷуд дорад ва коркардаш дигар аст. Пас тарҷумаи ҳарф ба ҳарфи вожаи сasamento ба порсӣ “хонаманд” ва тарҷумаи маъноии он “хонадор” мешавад. Дар порсии Варорӯд ба касе, ки издивоҷ кунаду матааҳҳил шавад, “хонадор” ҳам мегӯянд. Пас ин мафҳум дар миёни лотинтаборон ҳам будааст.

ناآگاهی مادر دروغ است. بسیاری از کسانی که از دید ما دروغ می‌گویند به‌راستی دروغ‌گو نیستند، بلکه از موضوع مورد بحث، آگاهی کافی ندارند.

درباره اصطلاح اوستایی Хvaetvadata (پارسی میانه – Xwedodah) دیدگاه‌های شگفت‌انگیز بسیاری هست که برخی آن را «ازدواج محارم» یا زناشویی خویشاوندان بسیار نزدیک تعبیر کرده‌اند که چرندی بیش نیست. اتفاقاْ در دنیای امروزی در میان پیروان دین‌های اصلی جهان پیوندهای جنسی میان خویشاوندان بسیار نزدیک بیشتر مشاهده می‌شود تا در روزگار باستان که البته از رسانه‌های امروزی خبرپراکن برخوردار نبود.

و اما:

دیشب با اسفندیار آدینه، برادر ارجمندم، گفتگوی اندیشه‌برانگیزی داشتیم و به‌ناگاه متوجه یک نکته زبانی ظریفی شدیم که تا کنون هیچ جا به آن اشاره‌ای نشده است: واژه خویدوده xwedodah با svad’baی روسی به معنای پیوند و زناشویی از یک ریشه است.

Swa
در زبان سانسکریت «خود» است. همان «خود»ی که در پارسی میانه xvad نوشته و تلفظ می‌شد. مثلا در زبان هندی امروز swaraj، یعنی خودگردانی (اتونومی): swa – خود، raj – (برآمده از rajyaی سانسکریت) – فرمان‌روایی. یعنی خودفرمانی یا خودگردانی.

Swa
برآمده از واژه‌های *swē, *swō از نیازبان هندواروایی است. یعنی این واژه در زبان‌های گوناگون هندواروایی به شکل‌های مختلف، اما مرتبط وجود دارد. و چون بسیاری از «س»های کهن در زبان‌های ایرانی خ یا ه می‌شد (به مانند آسورای سانسکریت که در زبان‌های ما اهورا بوده و هست یا «سند» که همان «هند» ماست، و sister با «خواهر» هم‌ریشه است)، در این نمونه هم swē یا swō به شکل‌های xwa و «خود» در زبان‌های کهن و کنونی ما حضور داشته‌اند و دارند.

و همین پاره در واژه روسی svad’ba کاملاْ مشهود است. Sva- در این واژه روسی به همان معنای xwa- و «خود» است. و xwedodah پارسی میانه عین svad’ba است که معنای امروزی‌اش همان ازدواج یا زناشویی است، اما هر دو بخش واژه در هر دو زبان به گونه‌ای وجود دارد.

پس *sva- / *svo- در زبان هایی اسلاوی چون روسی، بخش اول «اسوادبا» به معنای «خود» است. Svoyی روسی به معنای از آن خود یا خودی برآمده از همین ریشه است. و کسانی را که از راه ازدواج دو نفر با هم نسبتی پیدا کرده‌اند، به روسی svoyaki می‌نامند. و مادرشوهر به روسی svekrov’ استُ یعنی svoya krov’ که ترجمه دقیقش می‌شود «خون خودی».

«دوده» در زبان پارسی امروز هم وجود دارد و به معنای خاندان یا سلسله تباری به کار می‌رود. این واژه دقیقاْ برآمده از همان wadja به معنای پیمان و تعهد است.

بخش دوم svad’ba (d’ba) با «دوده» در xwedodah (خوه‌دوده) از یک ریشه است. و هر دو به معنای عهد و پیمان است. و همریشه با bodaی اسپانیایی و «واده»ی پشتو. و همان «خانواده» در زبان پارسی هم آن «واده» را دارد. امروزه در زبان اسپانیایی Boda به همان معنای ازدواج و زناشویی است. و «واده» در زبان پشتو هم همین معنا را دارد. اما هر دوی آنها برآمده از واژه بسیار کهن هندواروپایی wadja (ودیه) هستند که معنای اصلی آن «وعده» بود. وعده همان پیمان است. Wadja (ودیه) – وعده. هیچ هم بعید نیست که واژه عربی «وعده» برآمده از واژه هندواروپایی «ودیه» باشد. Wed انگلیسی به معنای زناشویی کردن هم به همان ریشه wadja برمی‌گردد. یعنی پیمان بستن با کسی برای زندگی کنار هم. این واژه در زبان آلمانی به شکل Wette و به معنای گرو (وعده کردن و گرو گذاشتن) وجود دارد. و هم‌ریشه لاتین آن که در بسیاری از زبان‌های لاتین‌بن وجود دارد votum است، به معنای قول، قرار، رای، وعده. و واژه انگلیسی vote به معنای رای هم برآمده از آن است.

در نتیجه درمی‌یابیم که خوه‌دوده xwedodahی پارسی که بدخواهان فرهنگ ایران آن را «ازدواج محارم» تعبیر کرده‌اند، چیزی جز همان ازدواج یا پیوند زناشویی نیست و معنی دقیق و حرف‌به‌حرف آن «پیمان بستن با خود» است. یعنی متعهد شدن. دقیقاْ همان معنایی که «اسوادبا» svad’baی روسی دارد. یا wedding (ودینگ) انگلیسی.

یک نکته جالب دیگر:

در زبان‌های لاتین به ازدواج Casamento یا Casamiento هم می‌گویند که برساخته از اسم casa (به معنای خانه یا کده) و پسوند -mento است. پسوند -mento در زبان پارسی به شکل -مند وجود دارد و کارکردش دیگر است. پس ترجمه حرف به حرف واژه сasamento به پارسی «خانه‌مند» و ترجمه معنایی آن «خانه‌دار» می‌شود. در پارسی ورارود به کسی که ازدواج کند و متاهل شود، «خانه‌دار» هم می‌گویند. پس این مفهوم در میان لاتین‌تباران هم بوده است.

Adventures of a Parthian Word

Саргузашти як вожаи портй

Яке аз ғалатҳои мусталаҳ (роич) дар забоншиносии эронй “паҳлавй” хондани забони порсии миёна ё сосонй аст. Забони паҳлавии ростин ҳамон забони портист, ки бар порсии миёна таъсири мустақим дошта, ва на танҳо бар он. Ҳузури паҳлавй (портй/ашконй) дар порсии имрўз ва забонҳои матраҳи чаҳон ҳамчунон маҳсус аст. Яке аз вожагони пурчилваи портй “газн” аст, ки ба шакли “ганч” ба порсии сосонй (порсии миёна) роҳ ёфт. Имрўза дар номномаҳои инглисй решаи номи писаронаи “Чоспер” (Jasper)-ро порсй медонанд, аммо камтар касе медонад, ки ин ҳамон “ганчур” аст, бо таҳрифи талаффуз, аммо бо ҳамон маъно:

http://babynamesworld.parentsconnect.com/meaning_of_Jasper.html

Он ганчи ашкониро дар масдари “гунчондан” ва исми “гунчоиш” ҳам мебинем, бо ин ки “забар”-аш “пеш” шудааст.

Пеш аз ислом буд, ки “ганч” аз порсии миёна ба ъарабй роҳ ёфт. Ба чандин гуна. Шакли аввалияи он дар забони ъарабй “канз” буд, ба ҳамон маънии дақиқи вожа: ганч. Шакли дувуми он дар забони ъарабй масдари “хазана” ба маънии “анбоштан, пасандоз кардан” аст, ки вожаҳои бисёре ба монанди махзану махозин, хизонаву хазина аз он рўидаанд. Ин вожаи порсии тозишуда ба Фарангистон роҳ гушуд ва дар забони итолиёйи mazazzino (анбор), дар фаронсавй ва русй magasin (анбор, фурўшгоҳ) ва дар инглисй magazine (мачалла) шуд. Туркҳо онро ба шакли “мағоза” (фурўшгоҳ) пазируфтанд ва ба эрониён бозпас содир карданд.

Шакли севуми “ганч”-и ашконй дар забони ъарабй “чаназа” аст, ба маънои пўшондан, нуҳуфтан. Ва “чаноза” ҳам ки пайкари бечони нуҳуфта аст, аз ҳамон меояд.

Юнониҳо “ганч”-и порсиро ба шакли gaza пазируфтанд, ба ҳамон маънии аслии вожа. Забони лотин онро аз юнонй ба шакли gazette вом гирифт, ки воҳиди пули фарангиҳо шуд ва сипас ба маънои “рўзнома” (газета) даромад, чун қимати он баргаҳо, ки “гозет” ном дошт, як гозет беш набуд...

سرگذشت یک واژۀ پارتی

یکی از غلط‌های مصطلح در زبان‌شناسی ایرانی «پهلوی» خواندن ِ زبان پارسی میانه یا ساسانی است. زبان پهلوی راستین همان زبان پارتی است که بر پارسی میانه تأثیر مستقیم داشته، و نه‌تنها بر آن. حضور پهلوی (پارتی/اشکانی) در پارسی امروز و زبان‌های مطرح جهان همچنان محسوس است. یکی از واژگان پرجلوۀ پارتی «گزن» است که به شکل «گنج» به پارسی ساسانی (پارسی میانه) راه یافت. امروزه در نامنامه‌های انگلیسی ریشۀ نام پسرانۀ «جاسپر» را پارسی می‌دانند، اما کمتر کسی می‌داند که این همان «گنجور» است، با تحریف تلفظ، اما با همان معنا:

http://babynamesworld.parentsconnect.com/meaning_of_Jasper.html

آن گنج اشکانی را در مصدر «گنجاندن» و اسم «گنجایش» هم می‌بینیم، با این که زبر (فتحه)اش «پیش» (ضمه) شده است.

پیش از اسلام بود که «گنج» از پارسی میانه به عربی راه یافت. به چندین گونه. شکل اولیۀ آن در زبان عربی «کنز» بود، به همان معنی دقیق واژه: گنج. شکل دوم آن در زبان عربی مصدر «خزن» به معنی «انباشتن، پس‌انداز کردن» است که واژه‌های بسیاری به مانند مخزن و مخازن و خزانه و خزینه از آن روئیده‌اند. این واژۀ پارسی تازی‌شده به فرنگستان راه گشود و در زبان ایتالیایی mazazzino (انبار)، در فرانسوی و روسی magasin (انبار، فروشگاه) و در انگلیسی magazine (مجله) شد. ترک‌ها آن را به شکل «مغازه» (فروشگاه) پذیرفتند و به ایرانیان بازپس صادر کردند.

شکل سوم گنج اشکانی در زبان عربی «جنز» است، به معنای پوشاندن، نهفتن. و «جنازه» هم که پیکر بیجان نهفته است، از همان می‌آید.

یونانی‌ها «گنج» پارسی را به شکل gaza پذیرفتند، به همان معنای اصلی واژه. زبان لاتین آن را از یونانی به شکل gazette وام گرفت که واحد پول فرنگی‌ها شد و سپس به معنای «روزنامه» درآمد، چون قیمت آن برگه‌ها که «گازت» نام داشتند، یک گازت بیش نبود...

Get to The Root

Решаро дарёб!

(вижаи ҳафтаномаи "Нигоҳ")

Дишаб рӯи девори “Фейсбук”-ам паёми зерро навиштам:

“Эҳтимол дорад вожаи арабии “арӯс” баромада аз вожаи юнонии Eros бошад. “Эрус” номи илоҳаи ишқи Юнони бостон аст, ки “эрутик” (erotic) ҳам аз он муштақ шуда. Ба гуфтаи дӯсти ибризабонам Макси Муллоқанд, вожаи “арӯс” дар забони ибрӣ бидуни “ъайн” навишта мешавад, ки ҳокӣ аз решаи носомӣ (ғайрисомӣ)-и ин вожа аст. Дар порсии миёна ба “арӯс” “баюг” ва “ниюк” мегуфтанд”. Сипас аз Рӯдакӣ шоҳид овардам, ки фармояд:

Бас азизам, бас гиромӣ шод бод,
Андар ин хона ба сони навбаюг.

Таваҷҷуҳ ба ин навишта аз сӯи корбарон фузунӣ гирифту афзудам: “Зоҳиран ҳамаи вожаҳои порсӣ ё тозӣ (арабӣ)-е, ки поёнаи “-ус” доранд, юнониуласланд; ба монанди фонус, уқёнус, номус, қомус... Аз русҳо бояд пурсид, ки оё онҳо ҳам номашонро аз юнониҳо вом гирифтаанд ё на”.

Ҷумлаи охир ба маҳзи шӯхию саргармӣ буд, вагарна барои огоҳони амр равшан аст, ки вожаи “рус” решаи словӣ дорад ва ба маънои “сурхмӯй” аст ва бо “рыжий”-и русию “руж”-и фаронсавию “рушт”-и бадахшию “ред”-и инглисӣ ҳамреша; ҳаммаънои вожаи “суғд”, ки ҳамон “сурх” бошад. Чун ҳар ду табор бо мӯйҳои сурхи худ мутамоиз буданд.

Ҳадаф ҷалби таваҷҷуҳ ба решаи вожаҳое буд, ки асолаташон барои мо шинохташуда нест ва ҳадси ман ҳам аз доманаи “эҳтимолужӣ” фаротар намерафт, аммо бар истидлолҳое муттакӣ буд. Чун вожаи “арӯс” барои забони арабӣ ҳам вожаи нисбатан нав аст ва, масалан, дар забони Қуръон ин вожа ба чашм намехурад. Нуктаи марбутаи дигар ин буд, ки вожаи “арӯс” ё “орӯс” ва дар давраи мутааххиртар “олӯс” дар адабиёти порсии миёна ва навин ба маънои “сапед” ҳам корбурд доштааст. “Олӯс” дар порсии Варорӯд ҳамчунон роиҷ аст ва ба чашми лӯч гӯянд, шояд ба далели инҳирофи мардумаки чашм, ки фазои сапеди бештареро дар чашм ба ҷо мегузорад...

Яъне баррасии як вожаи “арӯс” моро ба бараҳути вожагоние афканд, ки дар он аз илоҳаи ишқ гирифта то сурхмӯёну русҳову суғдиёну юнониёну лӯччашмон ҳозир буданд ва яке ба дунболи дигарӣ зери заррабин мерафтанд. Пас решаёбию решашиносии вожагон танҳо бо забон сарукор надорад, балки тайфи густардае аз зиндагию таҷрубиёту устураҳову пешинаи башариро дарбар мегирад. Аз инҷост, ки ин гуна донистаниҳо барои рушди андешаи як қавм боиста аст. Ҳамон гуна ки шинохти инсон аз гузаштааш ояндае дурахшонтарро барояш ба армуғон меоварад (чун аз иштибоҳҳои гузашта парҳез мекунад), донистани решаву пояи забону вожагон ҳам бар истеҳкому устуворӣ ва пӯёию ояндагустарии забон меафзояд.

Аммо шигифт аст, ки мо, порсигӯён, то кунун ба решаи вожаҳои худ аҳаммияте қоил набудаем ва фарҳангҳои луғоти мо орӣ аз нукоти решашинохтии вожаҳост. То кунун ба забону хатти роиҷ дар Тоҷикистон ҳеч фарҳанги решашинохтие ба нашр нарасида ва ҳатто дар Эрон ин риштаи забоншиносӣ ба талоши фаровоне ниёз дорад. Ҷилди нахусти “Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ” ба қалами Баҳмани Саркоротӣ ва Муҳаммади Ҳасандӯст ва “Фарҳанги решашинохтии ахтаршиносӣ-ахтарфизик” ба тадвини Муҳаммад Ҳайдарии Малоирӣ аз маъдуди корҳои арзишмандест, ки дар ин замина тавассути порсигӯёни Эрон анҷом гирифтааст. Ва шигифттар он ки дар ин замина эроншиносони рус гӯи сибқатро аз мо рабудаанд ва то кунун се ҷилд китоби “Фарҳанги решашинохтии забонҳои эронӣ” («Этимологический словарь иранских языков»)-и В.С. Расторгуева ва Д.И. Эделман дар решашиносии вожаҳои эронӣ ҳарфи аввалу охирро мезанад. Аз Умеди Ҷайҳонии гиромӣ, тоҷики фарҳехтаи муқими Маскав, сипосгузорам, ки боъиси ошноии ман бо ин фарҳанги шигарф шуд.

Мо гоҳ бо руҷӯъ ба торих фахр мефурӯшем, ки нахустин китоби дастури забони арабиро на арабҳо, балки мо, эрониён нигоштаем. Фардо русҳо ҳам метавонанд ҷор бизананд, ки нахустин фарҳанги ҷомеъи решашинохтии забонҳои эрониро онҳо навиштаанд, на мо. Ин фарҳанг ҳанӯз батамом мунташир нашуда ва бегумон, дар поёни интишор ба унвони танҳо ганҷинаи муътабари решашиносии вожагони эронӣ матраҳ хоҳад шуд. Гӯӣ масали русии “Зри в корень» (Решаро дарёб)-ро накӯ дарёфтаанд. Чун бо шинохти реша аст, ки метавон чашмандози рушди шоху барги дарахтро тарсим кард. Бо мувозибат аз таҳдобу бунёди ганҷина аст, ки мешавад ганҷури комгоре буд. Бо шинохти решаи вожагон аст, ки метавон бар ғанои забон афзуд ва онро имрӯзӣ кард. Шинохти дирӯз мояи тарсими фардост. Ва ин чизест, ки мо дар ҳеч як аз чаҳор кишвари порсигӯй дарнаёфтаем (Гуфтам “чаҳор”, чун шумори порсигӯёни Узбакистон фузунтар аз кулли ҷамъияти кишвари мост ва лоҷарам онро ҳам узви ин ҷомеъа медонем).

Мо то кунун бо дарки устурагунае аз вожаи “тоҷик” иктифо кардаем ва ҳатто бо ҳамон хиёли воҳӣ парчами кишварамонро бо тоҷ оростаем, дар ҳоле ки шинохти дақиқтар аз ин вожа тасвире дигар ба даст медиҳад. Дар натиҷа дарки ғалат аз номамон ҳувияти моро ҳам дучора гирдоби сардагумӣ мекунад.

Кӯтоҳсухан, донишварони забоншиноси мо бояд мояи бештар бигзоранд, то ҳамонанди “Фарҳанги забони тоҷикӣ”-и дуҷилда ҳамосае дигар биофаринанд ва нахустин фарҳанги ҷомеъи решашиносии забони порсиро тадвин кунанд. Бо таваҷҷуҳ ба мавҷудияти адабиёти русӣ дар ин замина тадвини як чунин фарҳанге кори сахт душвор нест; албатта, агар мақомот ҳам заминаи молии онро фароҳам кунанд. Агар ба ин муҳим даст ёбем, дар ҷаҳони порсигӯй пешоҳанги решашиносии забони муштаракамон хоҳем шуд. Аз дониши забонҳои порсию русӣ метавон баҳраи фаровоне бурд ва ин неъматро дар миёни порсигӯёни ҷаҳон танҳо донишварони мо доранд. Пас ин кор ҳам шуданист, агар ҳиммате ба харҷ диҳем.