Tuesday, June 24, 2008

Günaydın, Türkiye!

Lying down on a snow-whıte satın cover of my bed in one of the hottest evenings of my recent months in a jewel-cıty caught between three marvellous seas: the Black Sea, the Sea of Marmara and the vast Aegean Sea. The city of heroıc Roman and Byzantıan emperors - Constantınople. After being conquered by the Ottoman sultan Mehmet II in 1451 its name was destorted ınto İstanbul. It lost ıts glamour together with the Ottoman empire by the end of the 19th century. But still, my taxi driver believes that Istanbul is better than the present capital - Ankara.

İ am typing these lines ın a fashionable hotel room. Its wireless keyboard though looks a bit odd and ıs not that comfortable to work wıth. Hence, the real travelogue wıll be posted a bit later.

Just wanted to tell you what I found on my bed: a little blue bead pınned into a piece of paper with the followıng words:

This ıs a tradıtıonal Turkısh good luck charm that protects you from evil eye. In Turkey, we believe that this blue bead, with the shape of an eye, attracts the negative energy and supplies you with positive energy. Please accept this small welcome present as a symbol of our good will and keep it to bring you good luck.

Don't we have the same traditıon ın Tajikistan to protect us from chashm-zakhm (evil eye)?

Will get back soon with more stories to tell you.

Saturday, June 21, 2008

Badakhshan Governor Speaks to Protesters

Кодир Косим, устондори Бадахшон (20.06.08):

Мо бояд ки дар ин вакт, дар ин замон хушёрии сиёсира ай даст надихем, ки дигар кас аз мо истифода набара. Минтакаи Бадахшон барои бисёр куввахои беруна даркорай. Бисёр куввахои беруна мехоханд, ки нотинчира аз Бадахшон сар кунанд. Бародарои азиз, ида мо бояд ки рох натием. Ягон гап, ягон кор дар Бадахшон намешава. Ина пурра дарк кунен. Баъзе гапу хабарое, ки зиётй рафтестан, ино аз худи мо вобастагй дора. Аз рафтор, кирдор, гуфтори мо. Куввахо барои чй омаданд? Куввахо таъмини сархад, мо бояд ки гап занем, ки таъмини сархади мо пурра шава. Ба амнияту бехатарии шахрвандони Бадахшон ягон кас, нули милтик ё гапу сухан хам нигаронда нашуда. И гапо хама гапои сохтаву бофта аст. Ана, камисия омадаст. Камисия имруз-пагох бо кор мекуна. Мо бояд нишон дихем, ки мо мардуми бафарханг, сохибэхтиром, таърихи бой дорем, хич вакт мо гапи бегонада, правакатсияда ягон гапе намегем.

***
Назарсанчй

Ангезаи аслии баргузории тазохурот дар Хоруг чй буд?

25 раъй

Бенавойи: 6 (24%)
Махалгаройи: 3 (12%)
Ниёз ба табдили макомот: 8 (32%)
Тарс аз неруи низомй: 2 (8%)
Дигар: 6 (24%)

Thursday, June 19, 2008

Poll: Tajik Bloggers Disappointed

Чаро торнигорхои точикй дер-дер баруз (тоза) мешаванд?

27 раъй

Нависандагон маъюсанд: 12 (44%)
Харфе барои гуфтан нест: 2 (7%)
Нависандагон пуркоранд: 11 (40%)
Аз навиштан суде ку? 1 (3%)
Дигар: 1 (3%)

Why Are Jews So Powerful?

Чаро яхудиён ин кадр кудратманданд?

Дуктур Фаррухи Салим,
Исломобод, Покистон


Дар тамоми чахон танхо 14 милюн яхудй зиндагй мекунанд: хафт милюн дар Омрико, панч милюн дар Осиё, ду милюн дар Урупо ва яксад хазор нафар дар Офрико.

Дар баробари хар яхудй дар дунё яксад мусалмон зиндагй мекунанд. Бо ин хол, яхудиён бештар аз яксад баробар кудратмандтар аз тамоми мусалмонон хастанд. Оё харгиз шигифтзада нашудаед, ки чаро?

Олберт Эйнштейн, бонуфузтарин ва таъсиргузортарин донишманди тамоми даврон ва Марди Сада ба интихоби мачаллаи Time, як яхудй буд. Зигмунд Фройд – падари равонковй як яхудй буд. Ба хамин тартиб, Корл Моркс, Пол Сомуэлсун ва Милтун Фридман иддае дигар аз яхудиёне хастанд, ки хосили хираду равшанфикришон ба тамоми башарият расидааст.

Бенчомин Рубин суранг (сузандору)-и моякубй (ваксинатсия)-ро ба башар арзонй дошт. Юнос Солик воксани фалачи атфолро тахия кард. Олберт Собин воксани фалачи атфолро муассиртар кард. Гертруд Элиюн доруи мубориза бо саратони хунро ба мо хадя кард. Борух Блумберг моякубии хепотити Би-ро мухайё кард. Пол Элрих дармони сифилисро кашф кард. Эли Мечникуф як чоизаи Нубелро дар беморихои уфунй ба даст овард. Бернорд Котз як чоизаи Нубелро дар интиколи асабй-узалонй касб кард. Андрю Шолй барандаи чоизаи Нубел дар гудуди тарашшухкунандаи дохилй шуд. Орун Бак дармоншинохтиро кашф кард (равондармонй барои муъоличаи ихтилолоти равонй, афсурдагй ва вахм). Грегурй Пинкос нахустин курси зидди обистании хурокиро тахия кард. Чурч Волид як чоизаи Нубел ба хотири пешбурди донишу идроки мо аз чашми инсон касб кард. Стенлй Кухен барандаи як чоизаи Нубел дар чаниншиносй шуд. Вилём Кулф бо мошини диолизи кулия (гурда) матрах шуд.

Дар тули 105 соли гузашта 14 милюн яхудй 15 дучин (дюжина) аз чавоизи Нубелро касб кардаанд, дар холе ки танхо 3 чоизаи Нубел тавассути 1.4 милёрд мусалмон касб шудааст (гайр аз чавоизи сулх). Чаро яхудиён ин кадр кудратманданд?

Стенлй Мизур нахустин тарошаи микропросессор (резпардозанда)-ро ихтироъ кард. Леу Силорд нахустин реоктури хастаии занчираиро сохт. Питер Шултз кобли фибер (кабели нахй)-и нурй; Чорлз Одлер – чароги рохнамо; Бену Строус – пулоди зиддизанг; Ойсодур Койсй – синамои садодор; Эмил Берлинер – микруфуни даханй ва телефун; Чорлз Гинсбург – забти навори видеуйи.

Сармоядорони шахир дар чахони бозаргонй, ки ба мазхаби яхудият таъаллук доранд, иборатанд аз:

Ролф Лурен (Polo)
Луис Строус (Levi’s Jeans)
Хуворд Шултз (Starbuck’s)
Сергей Берин (Google)
Мишел Делл (Dell Computers)
Лурй Элисун (Oracle)
Дуно Корон (DKNY)
Иру Рубинз (Baskins & Robbins)
Билл Рузенберг (Dunkin Donuts).

***

Ричорд Левин, раиси Донишгохи Йол (Yale), як яхудй аст. Хамчунин Хенрй Киссинчер – аз давлатмардони маъруфи омрикой, Олен Гринспан – раиси мачлис дар даврони Рейгон, Буш, Клинтун ва Буш, Чузеф Либерман, Моделин Олбройт – вазири омрикойи, Коспер Винбергер – вазири дифоъи Омрико, Моксим Литвинуф – вазири умури хоричаи Шуравии пешин, Дейвид Моршол – нахуствазири Сангопур, Исок Исокус – фармондори кулли Устролиё, Бенчомин Дисроилй – сиёсатмадор ва нависандаи бритониёйи, Евгений Примокуф – нахуствазири Русия, Беррй Гулвотер, Хурхе Сомпойу – раисичумхури Пуртугол, Чон Дуйч – мудири СИО (CIA), Херб Геррй – коиммакоми нахуствазири Конодо, Пйер Мендез – нахуствазири Фаронса, Мойкл Хуворд – вазири кишвари Бритониё, Бруну Крискй – садри аъзами Утриш ва Руберт Рубин – вазири хазонадории Омрико низ яхудй хастанд.

***

Дар арсаи расона яхудиёни саршинос шомили Вулф Блитзер (CNN), Борборо Волтерз (ABC News), Евчин Меир (Washington Post), Хенрй Грунволд (сарверостори Time), Котрин Грохом (ношири Washington Post), Чузеф Ллилд (веростори ичроии New York Times), Мокс Фронкел (New York Times).

Оё метавонед навъдусттарин некукор дар тули торихи чахонро ном бибаред?

Номаш Чурч Сурус (George Soros) аст. Як яхудй, ки то кунун беш аз 4 милёрд дулор эхдо карда, ки бештари он барои кумак ба донишмандон ва донишгоххои саросари чахон сарф шудааст.

Пас аз Чурч Сурус Волтер Оненберг, як яхудии дигар карор дорад, ки яксад китобхонаро бо бахшиши такрибан ду милёрд дулор сохтааст.

***

Дар Улампикхо (Olympics)

Морк Спитз бо бурдани хафт медоли тило як рекурд сабт кард. Ленй Кройзелберг барандаи се медоли тилои улампик аст. Спитз Кройзелберг ва Бурис Беккер хам яхудианд.

Холивуд

Оё медонистед, ки Харрисун Фурд, Чурч Бернз, Тунй Куртис, Чорлз Бренсун, Сондро Булок, Билй Кристол, Вудй Олен, Пол Нйуман, Питер Селрез, Достин Хофман, Мойкл Доглос, Бен Кингзлй, Крек Доглос, Гулдй Ховен, Крей Гронт, Вилём Шонтез, Черй Луис ва Питер Фолк хама яхудианд?

Хакикати амр ин аст, ки худи Холивуд ба дасти як яхудй бунёд нихода шуд. Дар байни коргардонхо ва тахиякунандахо Стивен Спилберг, Мел Брукс, Оливер Стоун, Орун Сплинг, Бурлй Хилз, Нил Симун, Ондрю Войно, Мойкл Мон, Милус Фурман, Доглос Фирбанкс ва Эйвон Ритман хамагй яхудианд.

Сиёсати калон

Вошингтун пойтахти мухиммест. Дар ин шахр лоббие, ки аз ахамият бархурдор аст, Анчумани Умури Умумии Исроили Омрикойи (AIPAC – The American Israel Public Affairs Committee) аст.

Вошингтун медонад, ки агар нахуствазир Эхуд Улмерт кашф мекард, ки замин соф аст, AIPAC яксаду нухумин кунгреро водор ба тасвиби мусаввабае чихати кадрдонй аз Улмерт ба хотири ин иктишоф мекард.

Хуш

Вилём Чеймз Сидис бо зариб (коэффитсиент)-и хуши 250-300 тобноктарин ва хушмандтарин башарест, ки то кунун вучуд доштааст.

Хадс бизанед, ки у ба чй дине таъаллук дошт?

Пурсиш: Холо чаро яхудиён ин кадр кудратманданд?

Посух: Омузишу парвариш


Чаро мусалмонон ин кадр камтавонанд?

Ба таври тахминй, дар худуди 1 476 233 470 мусалмон бар сатхи сайёраи Замин карор доранд: як милёрд дар Осиё, 400 милюн дар Офрико, 44 милюн дар Урупо ва шаш милюн дар Омрико.

Як панчуми тамоми инсонхо мусалмонанд. Ба изои хар нафар хинду ду нафар мусалмон вучуд дорад. Дар мукобили хар нафар буддойи ду нафар мусалмон ва дар баробари хар нафар яхудй яксад нафар мусалмон вучуд дорад. Хеч фикр кардаед, ки чаро мусалмонон ин кадр заъифанд? Далелаш ин чост:

57 кишвар дар Созмони Кунфронси Исломй узвият доранд ва тамоми онхо бар руи хам дар худуди 500 донишгох доранд; як донишгох ба изои хар се милюн мусалмон.

Иёлоти Муттахидаи Омрико 5758 донишгох ва Хинд 8407 донишгох доранд. Дар соли 2004 донишгохи Шонгхой Чиёу Тунг як раддабандии илмии донишгоххои чахонро гирдоварй кард. Ва хеч донишгохе аз кишвархои бо аксарияти чамъияти мусалмон дар чамъи 500 донишгохи бартар карор надошт.

Мутобики иттилоъоте, ки тавассути Барномаи Тавсеъаи Созмони Милал чамъоварй шудааст, дарсади босаводй дар чахони масехият дар худуди 90 дарсад мебошад ва 15 кишвар бо аксарияти чамъияти масехй дорои мизони босаводии сад дарсад будаанд. Як кишвар бо аксарияти чамъияти мусалмон дар болотарин холати тамоюз миёнгини нархи босаводии худуди 40 дарсад дошта ва хеч кишвар бо аксарияти мусалмон бо нархи босаводии 100 дарсад вучуд надорад.

Худуди 98 дарсад аз босаводон дар чахони масехият мактаъи ибтидойи ё дабистонро ба поён расондаанд, дар холе ки камтар аз 50 дарсад аз босаводон дар дунёи масехият донишгох рафтаанд. Дар сурате, ки камтар аз ду дарсад аз босаводон дар чахони ислом донишгох дидаанд.

Кишвархои дорои аксарияти чамъияти мусалмон 230 донишманд ба изои хар як милюн мусалмон доранд. Иёлоти Муттахида 4000 донишманд ба изои хар милюн нафар ва Жопун 5000 донишманд ба изои хар як милюн нафар доранд.

Дар саросари чахони араб теъдоди кулли пажухишгарони тамомвакт 35000 нафар аст ва танхо 50 текнисян (техник) ба изои хар як милюн араб вучуд дорад. Дар чахони масехият то 1000 текнисян ба изои хар як милюн нафар вучуд дорад.

Гузашта аз ин, чахони ислом 2 дарсад аз даромади нохолиси миллиашро барои тахкик ва тавсеъа сарф мекунад. Дар холе ки чахони масехият худуди 5 дарсад аз даромади нохолиси миллиашро сарф мекунад.

Натича: Дунёи ислом дар зарфияти тавлиди илм камбуд дорад.

Теъдоди рузномахо дар изои хар 1000 нафар ва теъдоди унвонхои китоб ба изои хар милюн нафар ду шохиси густариш ва нашри илму огохй дар як чомеъа хастанд.

Дар Покистон 23 рузнома ба изои хар 1000 нафар покистонй вучуд дорад, дар холе ки нархи мушобех дар Сангопур 360 аст.

Дар Бритониё теъдоди унвонхои китоб ба изои хар милюн нафар 2000 аст, дар холе ки нархи мушобехи он дар Миср 20 аст.

Натича: Дунёи ислом дар нашри илм шикаст хурдааст.

Содироти махсулоти дорои фанноварй (текнулужй)-и олй ба сурати дарсаде аз кулли содирот як шохиси мухим барои корбурди илм аст.

Содироти Покистон дар заминаи махсулот бо фанноварии олй ба сурати дарсаде аз кулли содирот як дарсад аст.

Нархи мушобех барои Арабистони Саъудй 3 дарсад аст; Кувейт, Марокаш ва Алчазоир хамагй се дарсад хастанд, дар холе ки Сангопур 58 дарсад аст.

Натича: Дунёи ислом дар бакоргирии илм шикаст хурдааст.

Чаро мусалмонон ин кадр камтавонанд?

Зеро илмро намепарокананд (мунташир намекунанд).

Monday, June 16, 2008

Nasim Fekrat’s Courageous Steps

Гомхои далеронаи Насими Фикрат

Таи гашту гузоре кутох дар ду торнигори Насими Фикрат (www.kabuli.org ва www.afghanlord.org), аз рузноманигорони чавону баноми Афгонистон, ба зиндадилй ва пуёии чавонони кишвари хамсояву хамзабон кибта хурдам, яъне хасудиам шуд (ба маънии мусбат). Ин чавони далер, ки дар Афгонистон ба сар мебарад, бо хамдастии чанд тан равшанфикри дигар то кунун дар устон (вилоят)-хои кишвараш ду коргохи омузишии веблогнависй баргузор кардааст. У хадаф аз ошно сохтани мардуми Афгонистон бо торнигорро ин гуна тавсиф мекунад:

«Мо мехохем веблогнависиро дар Афгонистон ба хамагон ёд бидихем, [то] хар кас битавонад харфашро озодона аз кунче, аз горе, аз шахре, чи аз Дойкандй, Бомиён, Турабура, Кандахор, Балх ва ё Помир, нашр кунад. Ба дунё бифахмонад, ки Афгонистон Афгонистони дируз нест, ки ойинааш аз катли омхо ва калламанорхо кидир (тира) шуда буд. Афгонистон чехраи чадидашро мехохад ошкор кунад.»

Дар таърифи «чехраи чадиди Афгонистон» Насими Фикрат меафзояд:

«Инсоният, баробарй, бародарй, таъаккул, омузиш, фарханг ва пешрафт. Ба дунё бифахмонад, ки агар Афгонистон дар чангу чадал он кадр каллашак (гарданшах) аст, дар омузиш, одам шудан ва як гом ба чилав [гузоштан] хам каллашак аст. Албатта, замоне ки тасмим бигирад.»

Насими Фикрат дар яке дигар аз навиштахои худ пас аз бозгашташ аз шахри Лохури Покистон изхори таассуф мекунад, ки мардуми кишварашро берун аз он одам намешуморанд ва то бифахманд, ки аз Афгонистонед, «биниашонро мемоланду шуморо тарк мекунанд.» Фикрат бо лахни истехзо ва тамасхур мегуяд, ки Афгонистон хам одамони «бузург»-е дорад, чун кахрамони куштии кач Абдулкарими Хуррам – вазири фарханг ва иттилоъоти Афгонистон, ки ахиран сахт машгули «мубориза бо забони форсии дарй» будааст ва хамаи навиштахои порсиро ба пашту табдил кардааст, то рузе бирасад, ки порсй ба пастуи хонахо ронда шавад.

Далерии Насими Фикратро меситоям, аммо ба монанди Ходй, яке аз дустони Насим, ки дар торнигори у назар додааст, нигарони амнияти у хастам. Дар Афгонистоне, ки ахиран як хабарнигори чавони паштуни Би-Би-Сиро дар Хилманд куштанд, чунин руёруии ошкор бисёр хатарнок аст. Аммо пас аз дидор бо Фахими Даштй дар Ландан дарёфтам, ки шумори далерони Афгонистон дар арсаи озодии баён андак нест. Фахими Даштй бо садои баланд аз трибуни кунфронсе дар Ландан эълом кард, ки рузноманигорони кишвараш алайхи давлати саркубгар чанг эълом кардаанд ва озодиеро, ки ба даст овардаанд, дигар ба рохатй аз даст нахоханд дод.

Ин шуру иштиёк ба хифзи озодихо аз кучо бармеояд? Чаро дар Точикистон, ки аз амнияти нисбатан бехтаре бархурдор аст, аз ин даст суханхо ба гуш намерасад? Тарс аз бурузи чанг? Онхо ки бештар аз мо чанг дидаанд. Дар вокеъ, набуди озодихост, ки саранчом ба чангу чадал меанчомад. Дуруст мисли як зарфи сарбастаи об, ки агар руи оташ бичушонедаш, мунфачир хохад шуд. Магар ин ки сурохе нуки зарф бошад, то бухори обро рахо кунад. Чомеъаи Точикистон ба хамон зарфи сарбаста мемонад, ки аз зер дар холи чушидан аст ва агар бухори он махбус бимонад, лочарам ба инфичори чомеъа хохад анчомид. Манзур аз «сурохи зарф» озодии баён аст, ки бугзи чомеъаро берун мерезад ва хатари инфичори онро кохиш медихад. Зарфи мо хамчунон сурох надорад. Пас бояд аз набуди озодй харос дошт, ки метавонад ба чангу нооромихо анчомад.

Масалан, чаро чомеъахои озоди Гарб аз инкилобу нооромихо харос надоранд ё камтар бим доранд? Чун озодии нисбй дар ин чавомеъ фарохам аст ва бугзе дар синахо хабс намешавад. Агар рузе эхсос кардед, ки харфе барои гуфтан доред, метавонед ба Гушаи Сухангу (Speaker’s Corner) дар Хойд Порк (Hyde Park)-и Ландан биравед ва ба замину замон душном дихед. Касе чилави шуморо нахохад гирифт. Дар натича, бухори чамъшуда аз сурохи зарф дармеравад ва хатари инфичори зарф хам камтар мешавад. Дар акси зерин сахнае аз хуручи бухор аз зарфро мебинед: Гушаи Сухангу дар Хойд Порки Ландан.

Зарфи мо хам сурох мехохад.

Sunday, June 15, 2008

Lullaby

لالايی

شوريده يار من
ز اندوه چاره کن
بنشين کنار من
و رخت ماهپاره کن
با يک تبسمی که رخ ماه بشکند

ای رازدار من
که به غمها غنوده ای
اکنون خمار من بشکن
ساز من بزن
پرواز کفتران خيال را نظاره کن
ای غم گسار من

در کنج خلوت شب و روزت نبوده ام
تا دست نوازش به شبستان تو کشم
آشفته جان من
افسون نگاهت شب و روز مرا گرفت
در هرم تب ساقه دستت خزان شدم
موييدم و لوليدم و هم آنچنان شدم
ای دل ستان من

لالايی کن، غم ديرينه ات بريز
در سينه ام که باز چو منقار کفتری است
بگشای لب که نوش نهانم روان شود
باز آ به دل، سرا که مناسب چه منبری است
ای دلبر سرای دل پاشخورده ام

تنها نه ای
فرشته دلان را چه لشگری است
پيمان تو با حور و پريان هميشگی است
لالايی کن، بخواب و غم دل رها بکن
که اين راه زندگی است

Лолойи

Шурида ёри ман
Зи андух чора кун
Биншин канори ман
Ва рухат мохпора кун
Бо як табассуме, ки рухи мох бишканад.

Эй роздори ман
Ки ба гамхо гунудайи
Акнун хумори ман бишикан
Сози ман бизан
Парвози кафтарони хиёлро назора кун
Эй гамгусори ман

Дар кунчи халвати шабу рузат набудаам
То дасти навозиш ба шабистони ту кашам
Ошуфта чони ман
Афсуни нигохат шабу рузи маро гирифт
Дар хурми таби сокаи дастат хазон шудам
Муидаму лулидаму хам ончунон шудам
Эй дилситони ман

Лолойи кун, гами деринаат бирез
Дар синаам, ки боз чу минкори кафтарест
Бугшой лаб, ки нуши нихонам равон шавад
Боз о ба дил, саро, ки муносиб чи минбарест
Эй дилбари сарои дили пошхурдаам

Танхо найи
Фариштадилонро чи лашкарест
Паймони ту бо хуру париён хамешагист
Лолойи кун, бихобу гами дил рахо бикун
Ки ин рохи зиндагист.

Friday, June 13, 2008

The Hanging Sword of Raghun

Шамшери хамоили Рогун

Чусторе аз Парвизи Пилтан (Душанбе)

Окил Окилов - нахуствазири Точикистон ба унвони хамтои русаш Владимир Путин номае фиристоду иштироки ин кишвар дар бунёди неругохи Рогунро дархост кард. Дар холе ки мохи гузашта Рамазон Абдулатипов - сафири Русия дар Точикистон шикоят мекард, ки тархи чадиди пешниходоти Русия барои ширкат дар сохтмони ин неругохро давлати Точикистон бечавоб гузоштааст.

Хуб, чаро Эмомалй Рахмон тавассути ёри безинхори худ ба нахуствазири Русия нома фиристод?

Шояд махз аз Путин талаби ширкат кардан ба он маъност,ки макомдорони Точикистон медонанд,ки «вазн»-и Путин дар хукумати Русия чанд аст? Аммо….

Бархе аз коршиносон ин гашти мавзеъи окои Рахмонро ба хаводиси ахири Кулоб ва боздошти Сухроб Лангариев нисбат медиханд. Сухроб Лангариев - бародари Лангарй Лангариев ва писари бобои Салмон – аз кумандонхои саршинос Фронти Халкй аст, ки дар руи кор омадани хукумати Рахмон сахми мустаким доранд.

Макомоти амниятии Точикистон уро дар ташкили гуруххои фаромиллии кочоки маводди мухаддир ва горатгарй бо истифода аз силох муттахам мекунанд. Аммо эъломи иттихом ва шеваи боздошти у дар 27 мохи май дар пеши назари мардуми Кулоб барои як рузи тамом сахнахои чанги хакикии солхои навадумро зинда кард.Дар чараёни ин боздошт, ки тавассути силоххои сакила сурат гирифт шаш нафар кушта шуд, даххо тан захмй ва даххо хазор дулор хисорат ба бор омад. Мухимтар аз хама ин хама эъломи иттихом мардумро конеъ накард ва мардум ба он чи ки хукумат гуфт, бовар накард.

Дар ин миён бар асоси ахбори бархе аз манобеъи наздик ба хукумат, иллати аслии хамла алайхи Сухроб чилавгирй аз накшаи анчоми табаддулоти давлатй алайхи Рахмон ва хукумати вай будааст. Гуфта мешавад дар ин кудето бархе аз фармондехони пешини Иттиходи мухолифони точик дар Бадахшон, Гарм ва Ванч низ шарик буда ва дар макомоти марказй низ хаводорон ва чонибдорон доштаанд.

Гуфта мешавад, ки се мошин силох ва мухиммоти чангй, ки Сухроб ба минтакаи Гарм барои яке аз ин фармондехон рохй кардааст, дар рох аз тарафи кормандони амният боздошту мусодира ва хамин тавр тархи кудето ошкор шудааст. Зимнан, гуфта мешавад, ки ин силоххоро Сухроб аз Афгонистон харидорй карда ва накшаи анчоми табаддулот низ дар ин кишвар тархрезй шудааст ва бар асоси ахбори хамин манобеъ, ин бор ин накша аз суи русхо пайрезй шуда ва хамчунин дар чанд рузи кабл аз хамла ба Сухроб Махмуд Худойбердиев - сарханги пешини вазорати дифоъи Точикистон, ки дар табъид ба сар мебарад, аз марзи вокеъ дар нохияи Турсунзодаи Точикистон ва Сариосиёи Узбакистон дидан кардааст ва Махмуд низ, гуфта мешавад, аз дигар чониби ин кудето будааст.

Аммо русхо ба хотири нопадид кардани радди пои худ махз аз тарики Афгонистон ба анчоми ин амал икдом кардаанд. Дуруст аст, ки русхо дар минтака дасти дароз доранд ва дуруст аст, ки муносибати Рахмон дар заминаи Рогун бо ин кишвар сард шудааст ва низ дуруст аст, ки бидуни Русия ва ичозаи он ин неругох сохта нахохад шуд. Зеро ин неругох на танхо як манбаъи таъмини рушнойи ба манозили точикон хохад буд, балки ин неругох як дафтар ё маркази мухимм ва калидии идораи кудрат дар Точикистону Узбакистон ва хамин тавр минтака хохад шуд, ки дар хеч сурат русхо онро ба дасти касе дигар намедиханд. Зеро бо ин неругох назорат ва кунтрули комил ва саддарсадии ояндаи бахши аъзами иктисоду кишоварзй ва хамин тавр саноеъи ин кишвархо, яъне хаёту мамоти минтака ба даст хохад омад.

Аз ин чост, ки Рахмони тарсон бо хазоруяк пушаймонй ба Русия аз номи ёри безинхори худ (Окилов) нома задааст, то русхоро дигарбора барои иштирок дар сохтмони неругох даъват кунад. Вай хуб медонад, ки русхо аз чи кудрат ва нуфузе бархурдоранд ва дар холати нодида гирифтани он сад бонки чахонй кодир ба пуштибонй аз Рахмон нахохад буд. Харчанд бар асоси тавофукоти миёни ду кишвар дар холоти истиснойи Рахмон хакки фармондехии пойгохи 201-и Русия мустакар дар Точикистонро дорад, аммо ин чо як нюанс аст, яъне танхо бо мувофакаи чониби Русия.

Гуфта мешавад, хадамоти амниятии Точикистон ба Рахмон фахмонидаанд, ки Сухроб тахти фармони хамин русхост. Ва Рахмон акнун аз тарс ба Русия нома навиштаву даъват кардааст , ки бар сари Рогун бозгардад. Албатта, Рахмон барои хифзи курсй ва бакои кудраташ ба хар рохе хохад рафт, ки мо инро дар тули ин солхо борхо мухошида кардаем. Мисоли возехи он хамон харфи торихии уст, ки Ислом Каримовро падари худ ва миллат эълом карда буд, вале баъдтар падар аз фарзандонаш ру тофт.

Ба хар сурат, Рогун на танхо нумоди номуси миллй ва символи давлатдории точикон аст, балки аз суи дигар, шамшери хамоил ва ё корди дудамаест бар фарки сари кудрати Рахмон.

Вале як суоли дигар ин аст, ки чаро Рахмон ва идороти амниятиаш аз эълони иттиххоми мазкур ва ё , тавре мегуянд ,«асли казия»-и Сухроб ичтиноб варзиданд ва нагуфтанд, ки вай касди ташкили табаддулоти давлатиро дошт? Зеро тарсиданд. Тарси онхо аз мардум аст. Чунки мардум низ аз Рахмон, дар вокеъ, хаста шудааст. Аз чониби дигар, Рахмон ба мардум чи тур метавонад бифахмонад ва итминон дихад, ки хамаи онхое, ки замоне хамрохаш буданд, касди табаддулот алайхи уро мекунанду карданй буданд: Яъкуб Салиму Гаффор Мирзо, Махмуд Худойбердиеву инак, бобои Салмону фарзандонаш ва низ Мухаммадрузй Искандаров нохакканду танхо ва танхо вай хакк аст? Ва то ба кай метавон афродро бо иттихоми кудетогарй ба махбас кашонид? Холо ин суол дигар чавоб пайдо кардааст, ки Рахмон аз рохи сиёсй рафтанй нест ва чи дар дохилу чи дар хорич ва хатто наздиктарин касонаш хам ба касди сарнагунии у уфтодаанд.

PS: Як Дарвеш бино ба мулохизоте номи бархе аз афроди мушаххасро, ки иддаъо шудааст аз хамрохони Сухроб Лангариев будаанд, аз матни ин гузориши дарёфтй хазф кардааст.

Thursday, June 12, 2008

Aytmatov Dies, Mankurts Remain

Ойтматов рафту манкуртхо монданд

Агар дар Осиёи Миёна як нависанда бо эътибори байнулмилалй вучуд дошт, у хам вучудашро дарег дошту рафт. Ба гуфтаи бону Гулрухсор, карор буд Чингиз Ойтматов пас аз дидораш аз Тотористон вориди Точикистон шавад. Аммо дарег.

Киргизистон соли 2008-ро соли Ойтматов эълом карда буд. Зихй миллате, ки мурдапарвар нест! Чингиз Ойтматов барои хузур дар маросими бузургдошти худ дар кишвархои мухталиф дар холи сафар буд. Аз казо дар Тотористон вазъи саломати нависандаи забардаст ба хам хурду аз он чо ба Точикистон на, балки ба бемористоне дар шахри Нурнберги Олмон мунтакил шуд ва вопасин рузхои умри бошукухашро хамон чо ба сар бурд.

Ойтматов хамрохи хамешагии фарзандони даврони шуравй буд, бо ин ки дар осори у рухияи шуравй камтар эхсос мешуд. Марде мардумй буд бо хофизае кавй саршор аз руйдодхои гузашта ва хол. Достонхои «Джамиля», «Тополек мой в красной косынке», «Первый учитель», «Прощай, Гульсары!», «Белый пороход», «Буранный полустанок» ва «Плаха»-и у аз шохкорхои давраи шуравй буданд ва мо, чун шахрвандони шуравй, шарики ин ифтихори мардуми киргиз будем.

Бештари осори уро ба забони русй хонда будам, ки забони асли аксари офаридахои Ойтматов буд. Хаму буд, ки вожаи «манкурт»-ро вориди забони хавоси точик кард. Дар огози давраи бозсозии Горбачев дар ину он рузномаи точикй мехондем, ки мардуми мо «манкурт» шудаанд. Ба Ойтматов дар хамон рузхо офарин мегуфтем, ки пеш аз огози ошкоргуйи дар соли 1980 дар асари «И дольше века длится день», ки баъдан «Буранный полустанок» (Дурохаи буронй) ном гирифт, мафхуми «манкурт»-ро тафхим карда буд.

Маркурт инсоне буд, ки кабилаи душман уро дар даврони кудакй мерубуд, сарашро пок метарошид ва пусти шутурро руи сари у гармогарм мечаспонд, тавре ки муи у ба даруни чумчума (косахонаи сар) рушд мекард. Дар натича, кудак хофизаи худро пок аз даст медод ва табдил ба бардае харфшунав мешуд ва ба дастури сохибаш бечуну чаро гуш медод. Дар ин достон яке аз манкуртхо, бидуни ин ки бидонад чи кор мекунад, модари худро мекушад.

Ишораи зарифи Ойтматов ба бисёре аз афроди даврони шуравй буд, ки ба фархангу ториху пешинаи мардуми худ арч намегузоштанд ва бино ба дастури бегонагон амал мекарданд. Манкуртхои фаровонеро пеш ва баъд аз он дидему акнун хам мебинем. Дар вокеъ, дар Точикистони мо манкуртхо сари кудрат омаданду дар зудудани хофизаи торихии мардум талош карданд ва шуморе аз онхо хамчунон мекунанд ва то хадди зиёде хам комгор шуданд.

Чингиз Ойтматов дар соли 1928 дар рустои Шакари устони Толоси Киргизистон аз падаре киргиз ва модаре тотор ба дунё омад. Даврони кудакии у дар таркиби як кабилаи кучии киргиз гузашт, ки пайваста аз як махал ба маконе дигар куч мекарданд. Туракул Ойтматов, падари Чингиз, аз давлатмардони барчастаи Киргизистон буд, ки курбонии саркубхои хунини Столин шуд. Уро соли 1937 боздошт карданд ва соли 1938 ба гулула бастанд. Чингизро модари хунарпешааш бузург кард.

Пас аз солхои бозсозй ва фурупошии Иттиходи Шуравй Чингиз Ойтматов вориди арсаи сиёсй шуд ва дар кишвархои мухталиф аз Шуравй ва сипас Русия намояндагй мекард. У то мохи морси соли 2008 сафири Киргизистон дар Фаронса, Белжик, Луксембург ва Хуланд буд, аммо тайи ин муддат хам аз навиштан боз намонд ва шаш достони дигар навишт.

Бону Гулрухсор мегуяд, ки Чингиз Ойтматовро рузи шанбе дар канори гури падараш ба хок хоханд супурд. У оромгохи падари худро пас аз чандин сол чустучу пайдо карда буд.

Эмомъалии Рахмон хам бо ирсоли паёме ба хамтои киргизаш даргузашти Чингиз Ойтматовро зоеъае чуброннопазир номид. Ба гуфтаи Рахмон, «хамаи офаридахои у саршор аз хисси механпарастй, башардустй ва ишки ростин ба механ буд.» Эй кош аз он офаридахо Рахмон хам андаке бахра бурда буд. Ва эй кош ба дарки хатари манкуртият мерасид, ки холати котирии кунунии худи уст: мункири асолат ва хуввияти порсии миллати точик, мункири забони миллат, ки порсист.

Равони устод Чингиз Ойтматов шодмон бод.

Wednesday, June 11, 2008

Teardrops

Ашкнома

Ашки ояндагон озорам медихад. Ашки надомату хичолат, ки наводагони як мушт одами беъурза (бездарный)-анд, ки чуз мояи хасрату маломат чизе ба мерос нагзоштаанд. Ашке, ки сузи онро шабхо дар хобу рузхо дар бедорй руи гунахоям хис мекунам. Ашке, ки аз хилоли хандахои талх, аз зери пустам, дарунамро шарха-шарха мешикофаду ба дарун мечакад. Берангу бенишон. Гуссахои носуруда. Андухи махбуси фардо. Накбати торики оянда. Ва сангхои бешуморе, ки пушти хам руи гурхоямон анбошта мешаванд.

Гуфтугу бо азизони азрохрасида аз хуштарини лахзахои мо дар гурбат аст. Ва аз талхтарини онхо. Хушии дидори ёру талхии сухбати мазор. Мазори орзухои шахидамон, ки то чавона заданд, табаре ба сарвакташон расиду буриду рафт.

Аз духтараке мегуфт, ки ба бахонаи кор дар Афгонистон аз канори падару модараш рубуданд ва дар чанги як мушт номарди айшталаб андохтанд. Акнун модари писараке яксола аст ва наметавонад бидуни шиноснома ба Точикистон баргардад. Ашки берангу бенишони хамон духтару фарзандаш аз чашмонам метаровад.

Мегуфт, он чи дар гурбат аз зодбумамон мешунавй, хама дуруст аст, гамафзост; аммо вокеъият фачеътар аз ин харфхост; вокеъият кушанда аст. Ашки мардуми гирифтори хамон вокеъият ба чои хун дар шараёнам медавад.

Мегуфт, шояд хатто Офрико акнун бехзистии бехтар дошта бошад. Якинан, кишваре чун Офрикои Чанубй дах сару гардан чойгохи фарозмандтаре дорад ва хануз сари созмонхои молии чахон кулох нагзоштааст. Ашки шарму сарафкандагии милюнхо ба чои арак руи сару суратам морпеч мешаваду мехушкад.

Яке дигар аз гаронии камаршикан мегуфт ва аз ранчи котили мардум дар сукути мутлак. Мегуфт, давлате, ки на нон медихаду на ком, махкуми торих аст. Давлате, ки забону дахони мардумро баста, то на ноне бихуранду на харфе ба лаб оранд, малъуни замона аст. Ва чои он зуболадони торих аст. Ашки замонаи мост, ки аз фалак мечакад ва мо ба хиёли ин ки борон аст, худамонро дилдорй медихем.

Шуъури хобидаи имрузиён шурии рузгори фардоиёни мост. Аз шуразори хушки шуъури имрузиён чашмони мо бод кардааст ва сакфи зехни хису шури мо хамчунон чакка мекунаду мерезад.

Танхо бо хамдилй метавон ин сели ашкро боз дошт. Хамдилон, кучоед?

Чаро торнигористони точик хомуш аст?

Monday, June 09, 2008

London Conference Afterthoughts

Пасандешахои кунфронси Ландан

Яке аз натичахое, ки аз гирдихамоии рузноманигорону филмсозони порсизабон дар Ландан хосил шуд, вопасмондагии Точикистон дар хар ду заминаи синемо ва рузноманигорй буд.

Хатто Афгонистоне, ки то кунун такопу мекунад аз чохи чангу низоъ худашро берун бикашад, дар хар ду арса мавкеъияте бехтар аз мо дорад: худуди 500 рузномаву нашрия, садхо истгохи родюиву телевизюнй. Мусалламан, бештари ин расонахо хусусист.

Дар кунфронси Ландан бисёре аз хамзабонон бо шигифтй ва ба такрор мепурсиданд: Оё ба ростй дар Точикистон рузнома надоред?

Барои исботи гирифтории забони расонахои мо, ки ниёзе ба баргузории кунфронс набуд.

Танхо мояи ифтихори мо хузури чанд рузноманигори кушо ва як филмсози халлок буд, ки хама бо талошу пайкори худчуш барои равшан нигох доштани шамъи ру ба хомушии фарханги порсй дар Точикистон бо марги он мечанганд. Далели ин болбастагии фархангии Точикистон чист?

Яке достонест пур оби чашм. Далел хам яке нест, балки даххост. Шояд мухимтарини онхо идомаи гусастагии мо аз фархангу дабираи порсист. Далели аслии гирифторихои мо фарханги котирй ё нахчирист. Ё фарханги барзахй. На русу узбаки мутлак, на порсии тамом. Норавшании хуввият. Норавшании забон. Ё шояд набуди хуввият ва набуди забон. Набуди ин ду унсури аслй мачол намедихад, ки шумори бештари афрод худии худро дарёбанд ва бахонае барои халлокият дошта бошанд. Каблан ситами шуравй сипари бахонахои мо буд. Акнун он сипарро хам надорем ва хамаи зарбахо ба сару сурати мо фуру мерезад.

Имруз як дусти бисёр арчмандам, ки аз точикони Афгонистон аст, достони хузнангезеро бароям таъриф кард. Мегуфт, дар як мехмонхонаи Душанбе кормандони чавоне, ки пушти мизи пазиройи нишаста буданд, барои соъатхо бо хам лак-лак харф мезаданду тухмаи офтобгардон (семечки) хурд мекарданду мечавиданд ва пустахои онро бо чидду чахд руи замин туф мекарданд. Дусти мо мепурсад, ки оё кори бехтаре барои вактгузаронй надоранд? Мегуянд, масалан, чи коре? Дусти мо андарз мекунад: оё намешавад чои тухма хурдан китоб бихонед ё инглисй ёд бигиред ё хондану навиштани порсй биомузед? Посухи чавонон ба ин пурсиши мантикй се-чахор туфи сахти дигар руи замине буд, ки хамчунон бори гарони моро тахаммул мекунад.

Давлат хам дар холи хурд кардани тухмаи офтобгардон ба шеваи худ аст. Хар соли мо гуё тачлил аз як садаи тамаддуни ориёйист. Аммо чи тачлиле? Даххо деги палаву мантуву кабоб, рубобу шароб, раксу карс-карс, хаёхуву такопу ва дарёе аз пул, ки дар хилоли ин гавго нопадид мешавад.

Дар холе ки тачлили ростин аз он фарханги дурахшон бояд талош барои тадовуму пойдории он бошад. Агар хамон дарёи пул ба сахрои хушки фархангу хунари мо бирезад, оё он сабз нахохад шуд ва бузургдошти дурусттари фархангу тамаддуни ориёйи нахохад буд? Оё бехтар нест бо тавлиди колои фархангии тоза пойдории онро собит кунем?

Ин тачлилу арчгузорихо шабехи маросими бузургдошти як мурдаи хазорсола аст, ки аз у чизе чуз номи баланду корномаи некаш бокй намонда. Вале равони у шодтар нахохад шуд, агар дар идомаи кори неки у бикушем, ки навоварй ва зодани андешахои нав буд?

Нудратан дар хабархо мехонем, ки Казокистон солеро, масалан, ба Обой (Абай) ё Форобии мо ихтисос дода бошад, ки они худ медонанд. Ба чои он давлати Назарбоев тарчех медихад ба филмсозонаш пули чашнворахои фарзиро бидихад, то филме чун «Кучй» (Кочевник) бисозанд, ки дар арсаи байнулмилалй ба хубй дурахшид ва нишон дод, ки чи гуна казокхо мояи нанги пешинашон (кучигарй)-ро ба мояи ифтихор табдил кардаанд. «Кучй» вокуниши хирадгароёнаи казокхо ба масхараи Казокистон тавассути Саша Барон Кохен (Борат) буд. Солхост, ки Равшан ва Чамшуди хаёлии русхо табли русвоии точикхоро дар Русия менавозад. Аммо дар паи сукути мутлаки Точикистон дар ин бора шохиди вокуниши хирадгароёнаи он дар шакли тавлиди як филми хунарии муъаррифи фарханги точикон набудем.

Чори шукуху уббухати Сомониён гуши фалакро кар кард, аммо оё чизе фаротар аз харфи тихй доштем, ки Сомониёнро ба чахониён бишиносонад? Бо бузургдошти Зартушту Авесто рашки хамзабононамонро дар кишвархои дуру наздик барангехтем. Дар холе ки тавлиди як филми хирфайи бо хазинаи хамон чашнхо метавонист барои вачхаву эътибори байнулмилалии кишвари гумноми мо хидмати садчанд бештаре кунад. Бузургдошти бузургон савоб асту фарз. Вале мо то кунун хатто як бор натавонистаем ин кори савобу фарзро ба дурустй анчом дихем, балки дуруст баръакс, бо сиёсй кардани арзишхои фархангй шаммае аз ганди сиёсатро дар мафхумхои арзишманду поку муназзахи фархангиамон рехтаем. Арзишхои фархангй бояд дар колиби фархангй арза шавад, на дар шакли суханронихои пуртумтароки сиёсатмардоне, ки пеши бисёре бадном шудаанд ва аз он арзишхо кучактарин бахраеро набурдаанд ва голибан мутаваччех нестанд, ки харфе гундатар аз дахони худ мезананд.

Бо «халво» гуфтан, ки то кунун дахонамон ширин нашудааст. Пас бехтар нест ба фикри тахияи халвое маргубтар бошем? Бо зикри мукаррари ин харфи музахраф, ки точикон бартар аз дигар мардумони минтакаанд, то кунун чуз масхара чизе нашунидем. Пас бехтар нест бидуни сарусадо бо тавлиди кору андешаи тоза дар исботи бартариамон бикушем? Агар посух мусбат аст, бояд давлатро мутакоъид кард, ки пули чашнхои бузургдошти ину онро ба филмсозону нависандагон бидихад, то бо бехтарин имконоту тачхизот бузургии ину онро руи пардаву сафха оваранд.

Inflation Consequences Poll

Паёмади эхтимолии гаронии физоянда дар Точикистон:

12 раъй

Рохпаймоихо: 1 (8%)
Нооромихо: 5 (41%)
Идомаи хомушй: 6 (50%)
Дигар: 0 (0%)

Friday, June 06, 2008

A Friend's Poem

Чакомаи ёр

Дусте фарзона номае фиристод бо чакома (шеър)-и зер. Мухотаби он ба гунае тасвир шуда, ки дар бораи кй будани у шакке наметавонад вучуд дошта бошад. Боз шумо худ донед.

Ин чӣ хатту тамсил аст рӯи лавҳи пешонӣ,
Аз бурун ҳама тавсил, андарун парешонӣ?!

То ба кай дар ин темор бо табассуми бемор,
Зери пардаи лабханд нолаҳо бипӯшонӣ?!

Мезанӣ ба ҳарфу мушт лофи оташи Зардушт,
Қудрате надорӣ лек луқмае биҷӯшонӣ.

Обрӯ на беш аз кайк-аз ҳама тамаъ лаббайк?!
Гаҳ дари худо бандӣ, гаҳ фақеҳу эшонӣ?!

Метарошӣ ту Ҷамшед аз тарошаи Ҷамшуд
Бо ҳазор номи нанг-ин қадар хурӯшонӣ?1

Дод аз ҳаёи ту, фитнаву риёи ту,
Орзу макун дигар партаву дурахшонӣ.

Хӯрдаат заку лой аст,чун ки обат аз сой аст,
Кай ба хона оберо нӯшиву бинӯшонӣ?

Хонаи ту торик аст,мурдани ту наздик аст,
«Ҷомаи сафед»-атро ин қадар чӣ афшонӣ?

Озод

Wednesday, June 04, 2008

Tajikistan

Точикистон

Туро, эй Точикистон, мепарастам,
Туро, эй хокрези човидона.
Туро, эй хандаки човиди Хуршед,
Ба пеши зулмати номардумона.

Туро, эй нозхоят нохарида,
Парешон ахтари бекахкашонам.
Агар чоне марост, хохам, ки рузе
Ба даргохат ба осонй фишонам

Туро, эй механи маънии механ,
Ки хокат лонаи зогу заган шуд,
Шахона шахрхову коххоят,
Насиби душманони беватан шуд.

Дилам танг аст барои сангхоят,
Барои шохахои беди мачнун,
Барои кохгилободи кадимй,
Барои чуйхои шуху мавзун.

Чаро, эй ашки бепоёни такдир,
Ки хокат пур зи оби ашки шур аст,
Намехандй, ки андухат гурезад,
Чи рузе навбати созу сурур аст?

Фалакро мешикофем рустамона,
Ки оби рахматаш хокат бишуяд,
Зи рухсорат губори гам зудояд,
Бароят киссаи шодй бигуяд.

تاجيکستان

تورا ای تاجيکستان می پرستم
تورا ای خاکريز جاودانه
تورا ای خندق جاويد خورشيد
به پيش ظلمت نامردمانه

تورا ای نازهايت ناخريده
پريشان اختر بی کهکشانم
اگر جانی مراست، خواهم که روزی
به درگاهت به آسانی فشانم

تورا ای ميهن معنی ميهن
که خاکت لانه زاغ و زغن شد
شهانه شهرها و کاخ هايت
نصيب دشمنان بی وطن شد

دلم تنگ است برای سنگ هايت
برای شاخه های بيد مجنون
برای کاهگل آباد قديمی
برای جوی های شوخ و موزون

چرا ای اشک بی پايان تقدير
که خاکت پر ز آب اشک شور است
نمی خندی که اندوهت گريزد
چه روزی نوبت ساز و سرور است؟

فلک را می شکافيم رستمانه
که آب رحمتش خاکت بشويد
ز رخسارت غبار غم زدايد
برايت قصه شادی بگويد

Monday, June 02, 2008

Long Live Andesha!

Имруз барои торнигористони точикй рузи хуше нест. Точвар, гардонандаи пурхонандатарин торнигори точикй бо як падруди андухгин аз кор дар Андеша даст кашидааст. Коре, ки чуз хуни дил хурдан ачри ошкоре надорад, аммо ачри пинхони он таваччухи фарогири чавонони Точикистон ба торнигорхо, ба вижа Андеша, ва торнигорсозй буд. Точвар мегуяд, вазъи саломаташ хуб нест ва тахдидхои фаровон имкони идомаи корро намедихад ва аз ин ба баъд карор аст Рустами Субхонй чойгузини Точвар шавад ва матолиби сирфан хунарию фархангй бинависад.

Албатта, чои хушй бокист, ки Андешае, ки Точвар барафрухта буд, хамчунон фурузон хохад монд ва чароги хидоятро ба сарзамини тираи фархангу хунар хохад бурд. Аммо канорагирии Точвар мояи нигаронии жарфи хонандагони Андеша хохад шуд. Пурсишхои бешумор хаводорони ин торнигорро озор хохад дод, ки акнун Точвар дар чй шароите вазъиятест ва он тахдидхо то кучо чиддй будаанд, ки дастрасй ба матолиби Андеша хам махдуд шудааст.

Анкабути чомеъаи Точикистон дар берун аз марзхои он хам тор танидааст, ба гунае, ки дар хеч гушаи чахон як шахрванди кишварамон наметавонад ба дур аз изтироби паёмадхои баёни харфи сареху сахехаш чизе бигуяд. Ин дардноктарин мавриди иттифокест, ки бо Андеша уфтод. Агар карор аст шамъхои заъифе, ки дар гушахое аз торонаи Интернет равшан шудаанд, ба хамин шева якояк камнуртар шаванд, чи гуна метавон шамъи умед ба ояндаи равшанро фурузон нигох дошт?

Албатта, пардохтан ба масоили фархангу хунар хам коре бунёдин аст ва гохо метавонад дигаргунихоеро ба армугон оварад, ки хеч навъ мабхаси сиёсй кодир ба анчомаш нест. Агар фарханги мардум ислох шавад ва рухияи бардагй чои худро ба рухияи озодманишй дихад, сиёсат хам худ ба худ ислох хохад шуд ва хукумактхои бехтаре аз мардуми мо намояндагй хоханд кард. Мухим он аст, ки ба масоили решаии фарханг бипардозем, то зиштии фарханги хокими имруз нахуст собит ва сипас ислох шавад. Фарханге, ки маълул ё натичаи садсолахои саркуби мардуми мост, ки мунчар ба бардахуии фарогир шудааст.

Ба Точвари гаронмоя, хар чои дунё ки хаст, орзуи офияти зудрасро мекунам ва умедворам хеч газанде ба пайкару равони шарифаш ориз нашавад ва ба зудй дубора ба чамъи мо бипайвандад. Умедворам Рустами Субхонй ба хубии Точвар мурокиби машъали Андеша бошад ва дар болотар бурдани чойгохи он ба монанди Точвар бикушад.

Поянда бод Андешасарои Точвар!

Shabnam & Janibek Live in London

31 May 2008; London