Як моҳ аз ъазимати мурғи дилам гузашт...

Як моҳ аз ъазимати мурғи дилам гузашт,
Теғе ба ъарзи пайкари нимбисмилам гузашт.

Як моҳ гӯши ман ба таманнои савти ӯ
Ҳай сут* мекашад, ки нагӯ соқилам** гузашт.

Як моҳ аз чакидани хуни дили фигор,
Як моҳ аз муҳорибаи Мавсилам*** гузашт.

Як моҳ моҳи ман таҳи чоҳе ниҳон шуда,
Торику сомитам, шамъи маҳфилам гузашт.

Дарё сиришки ман ба вуфур**** ошамидаву
Ашкам хутути муртафеъи соҳилам гузашт.

Рӯҳаш париду нур париду бухор шуд,
Як моҳи талху шӯру шару қотилам гузашт.

Шӯрам, сиришта аз намаки фурқати ъазиз,
Кӯрам, маҳаки дарки ҳақ(қ)у ботилам гузашт.

Рӯзи висол аз таби ин ғусса гӯямаш,
Аз ин ки чун ъумри дили ғофилам гузашт.

4-уми хурдоди 1396
25.05.17

__________________
*Сут - ҳуштак
**Соқил صاقل – равшангар
***Мавсил – шаҳре дар Ъироқ, ки ин рӯзҳо шоҳиди задухурдҳои хунбор аст
****Ба вуфур – ба фаровонӣ, бисёр

یک ماه از عزیمت مرغ دلم گذشت
تیغی به عرض پیکر نیم‌بسملم گذشت

یک ماه گوش من به تمنای صوت او
هی سوت می‌کشد که نگو صاقلم* گذشت

یک ماه از چکیدن خون دل فگار
یک ماه از محاربۀ موصلم گذشت

یک ماه، ماه من ته چاهی نهان شده
تاریک و صامتم، شمع محفلم گذشت

دریا سرشک من به‌وفور آشمیده و
اشکم خطوط مرتفِع ساحلم گذشت

روحش پرید و نور پرید و بخار شد
یک ماه تلخ و شور و شر و قاتلم گذشت

شورم، سرشته از نمک فرقت عزیز
کورم، محک درک حق و باطلم گذشت

روز وصال، از تب این غصه گویمش
از این که چون عمر دل غافلم گذشت

۴ خرداد ۱۳۹۶

_________________

*صاقل - روشنگر

Модар, модаро, дилам туро мехоҳад...

(ба гӯиши ъазизтарин офаридаи Худо)

Модар, модаро, дилам туро мехоҳад,
Аз дурии ту ҷуну танам мекоҳад.
Ду чишми тарам чишми туро кам дорад,
Дунё ҳама аз ғами ту мотам дорад.

Модар, модаро, мани ғарибат ҳайрун,
Хокам ба сару сари харобам сарсун.
Бечора шудам, хор шудам, зор шудам,
Аз боқии ъумри дода безор шудам.

Модар, модаро, туро куҷо ман ёбам?
Бо ман модарӣ кун, ки ъаҷаб нотобам.
Ун дасти дуъои ту куҷо мерӯяд?
Дигар чи касеям "бачаҷун" мегӯяд?

Модар, модаро, марги ту поюнам буд,
Вайрунам карду сӯзиши ҷунам буд.
Як бораки дигар телефунат бардор,
То боз шавам "Шафқатак"-и модардор...
02/05/17

Ту фириштаи наҷотам будӣ...

Модар, ту фириштаи наҷотам будӣ,
Пояндатарин ъишқи ҳаётам будӣ.
Марги ту асосу пояам ларзонад,
Онгуна ки мояи саботам будӣ.

Модар, ту маро канори худ парвардӣ,
Вобаставу сарсупурдаи худ кардӣ.
Ҳоло, ки ба ҷамъи малакутӣ рафтӣ,
Доруи манию ҷовидона дардӣ.

Модар, ту ниҳояти муҳаббат будӣ,
Маънои каромату шаҳомат будӣ.
Дар ростаи тамоми виҷдони башар,
Тимсолу таборузи садоқат будӣ.

Модар, ту таронаи шаби охари ман,
Хоки сияҳи такида сартосари ман.
Торику сияҳрӯзу хамӯшам бе ту,
Эй қофиласолори ману бовари ман.

Модар, ту агар каломи ман мехонӣ,
Ашки ситами рафтани худ медонӣ.
Бе ту ба таҳи чоҳ расидам, ҳайҳот,
Аз сабри ҷафо шавам Аюби сонӣ.
ДР
16.05.17

مادرم را دوباره می‌خواهم

از خدا استخاره می‌خواهم
 مادرم را دوباره می‌خواهم

دادگاهی برای عزرائیل
 داسِ او پاره پاره می‌خواهم

مالک موت را پیاده و خوار
 زندگی را سواره می‌خواهم

درد ما را دِگر نهایت گُم
 درد او بی‌شماره می‌خواهم

دستِ او بس دراز گشته و من
 از اهورا نظاره می‌خواهم

در دل ظلمتی که حاکم شد
 دست‌کم چند ستاره می‌خواهم

چنگ او از وجود ما دور و
 چشم‌ او بی‌شراره می‌خواهم

از بلایا خراب و ناتابم
 از خدا راه و چاره می‌خواهم

در نهایت، اگر عدالت نیست
 دلم از سنگ خاره می‌خواهم

هفتم اردی‌بهشت ۱۳۹۶
 27/04/17

Аз Худо истихора мехоҳам,
Модарамро дубора мехоҳам.

Додгоҳе барои Ъазроил,
Доси ӯ пора-пора мехоҳам.

Молики мавтро пиёдаву хор,
Зиндагиро савора мехоҳам.

Дарди моро дигар ниҳоят гум,
Дарди ӯ бешумора мехоҳам.

Дасти ӯ бас дароз гаштаву ман
Аз Аҳуро назора мехоҳам.

Дар дили зулмате, ки ҳоким шуд,
Дастикам чанд ситора мехоҳам.

Чанги ӯ аз вуҷуди мо дуру
Чашми ӯ бешарора мехоҳам.

Аз балоё харобу нотобам,
Аз Худо роҳу чора мехоҳам.

Дар ниҳоят, агар ъадолат нест,
Дилам аз санги хора мехоҳам.

7-уми урдибиҳишти 1396 (27.04.2017)

Вақте ки Хуршед ғуруб кард...

Дигар на офтоб ҳамон офтоб асту на об ҳамон об. Осмон кӯтоҳ аст. Ҳаво сурбист. Ба ъумқи сина намерасад. Ҳавоси панҷгонаам гӯӣ таътил. Фазо сурреол аст. Вожаҳо аз зеҳнам гурезонанд. Ҳеч чизе сари ҷои худаш несту коркарди худашро надорад. Хобам ъайни бедористу бедорӣ ъайни хоб...

Субҳи имрӯз бо орзуи поёни ин кобуси кушанда чашмонамро гушудам. Бо ин хиёл, ки ҳамааш як хоби шум буда. Аммо фоидае надошт. Ангор гирифтори тилисме шудаам, ки ҳалқааш даври гарданам тангтару тангтар мешавад ва тавони ҳарф задану фикр кардану гӯш додану фаҳмиданро аз ман рабуда.

Андак-андак дорам мефаҳмам, ки нуқтаи иттикоямро аз даст додаам; фонуси дарёи зиндагиамро гум кардаам; фириштаи нигаҳбонам пар кашидаву дигар қарор нест баргардад; ҳалқаи пайвандам бо офаринишу Офаридгор аз ман гусастааст. Оё ҳаргиз мешавад бо ин мусибат хӯ гирифт, ки ъазизтарину поктарину беҳтарин инсони зиндагиам ҳузурашро аз мо дареғ доштаву ба малакути аъло пайвастааст?

Ҳамин ду моҳ пеш канораш будам. Субҳи содиқ аз садои ҳиқ-ҳиқаш бедор мешудам. Рӯи саҷҷодааш нишаста буд, шонаҳояш меларзид, намозаш замзамаи модари доғдида мешуд. Дар сӯги Фарҳод месӯхт. Аз Худо масъалат мекард, ки ин бор дигар риъояти навбат ёдаш наравад ва касе ҷуз ӯро набарад. Наҷво мекардам, ки “Момонҷон, агар Шумо биравед, ҳамаи мо хароб хоҳем шуд”. Мегуфт, ки “рафтани ман суннат аст; рафтани Фарҳод бароям зиллат буд”. Худо ҳам муъатталаш нагзошту бурдаш пеши Фарҳоду Ховару Додо. Ва мо, бозмондагон, ҳамагӣ хароб шудем.

Модарам ҳафт сол дар як мадрасаи истолинӣ дарс хонда буд, аммо дуктурои зиндагӣ дошт. Шевотарин забону баён, дақиқтарин ташхису баррасии мушкил, санҷидатарин ройзанию машварат, инсонитарин рӯйкард ба ҳар мавзӯъеро дошт. Дар ъайни содагиву самимияти як фиришта. Зиндагии шулӯғу пурмашғалаи як модари нуҳ фарзанд ҳам, ки тасаввураш барои мо сахт аст, монеъ аз ин намешуд, ки лаҳзае гир биовараду китобу рӯзномае бихонад. Агар рӯзгор ба ӯ маҷол медод, ба болотарин дараҷоти ъилмӣ ҳам даст меёфт. Аммо ӯ тавонист ба болотарин дараҷоти ъилму ъамали модарӣ бирасад.

Фарзанди ғарибаш ман будам. Ҳаргиз намехост ғурбатам ин қадр ба дарозо бикашад. Ҳамеша мехост баргардам. Вале рафта-рафта, ба далели хӯи носозгору сароҳати лаҳҷаву бепардагӯии ман бо ғурбати ман канор омад. Фикр мекард, ғурбат бароям амнтар аст. Ҳар бор, ки телефунӣ суҳбат мекардем, илтиҷо мекард: “Да нумат мурам, Шафқатҷун, гапҳои сиёсӣ назан, ба ину ун кор надошта бош, мун бебало шинем...” Ҳамааш нигарон буд, ки сароҳати лаҳҷа (бепардагӯӣ) кор дастам хоҳад дод ва рӯзе-рӯзгоре ба ҳисобам хоҳанд расид ва сарбанестам хоҳанд кард. Ҳоло танҳо мояи тасаллои ман ин аст, ки доғи ман бар синааш нанишаст.

Ва ҳар бор, ки ба диданаш мерафтам, пеш аз худоҳофизии талху шӯру ашколуде, ки доштем, мегуфт:

Гулҳои боғи васлат чинем ё начинем?
Дидори якдигарро бинем ё набинем?

Ва ман ҳамеша итминон медодам, ки хоҳем чиду хоҳем дид.

Аммо ин бор, ҳамин ду моҳ пеш, дар рӯзи пурбарфи аввали исфанд (19.02), ки худоҳофизӣ кардем, дигар он байтро нахонд. Сари остонаи хона як корди бузург гузошт. Аз рӯи корд рад шудам. Рӯи шонаҳоям орд пошид. Гарм дар оғӯшам гирифту гунаҳоямро бӯсид. Ва бо оромиши ъаҷибе худоҳофизӣ кард. Барои аввалин бор аз ҳамлаи амвоҷи эҳсосотам ҳангоми худоҳофизӣ бо Модар дар амон монда будам. Чун Модар ором буду гиря намекард. Ангор доштам барои чанд соъате аз ӯ дур мешудам. Ва воқеъан ҳамин тавр ҳам шуд. Парвоз 14 соъат ба таъхир уфтод ва ман шодону шитобон паҳлуи Модар баргаштам. Бо ҳам гуфтему чоӣ нӯшидему андарзҳояшро ба гӯши ҷон шунуфтам. Ва боз ҳам саҳнаи худоҳофизӣ. Ин бор барои ҳамеша.

Филми охирин соъоти зиндагии Модарро мебинам, ки Паймон бароям фиристодааст. Модар дар ҳоли тамошои як сериёли туркӣ, лобуд рӯи шабакаи GemTV. Кӯчактарин нишонае аз ин нест, ки ин ъазизи дилу дида рафтанист.

Комилан ногаҳонӣ буд. Сари по буд, ки қалбаш пас аз 77 сол аз тапидан бозмонд. Канори нахустфарзандаш ва дар бағали ӯ ҷон дод. Ин дуъои ҳамешагиаш мустаҷоб шуд, ки “Худовандо, ҳаргиз маро муҳтоҷи дигарон накун”. Аммо зарфи ду-се моҳи ахир даме аз дарди дурӣ аз Фарҳод наосуда буд ва ҳамин дарди бедармон қалби зарифи Модарро суда буд. Ва захми рафтани Фарҳод ҳанӯз ба ҳам нарасида, захми ҷонсӯзтаре вуҷуди моро ба оташ кашид.

Ҳоло бо ин қалби шарҳа-шарҳаву зеҳни парешони модармурда чигуна шарҳи дарди дурӣ аз поктарин инсонеро бигӯям, ки нигоҳаш чашмаи меҳр буд? Чигуна тазоҳур кунам, ки ман ҳамонам, ки будам ва зиндагӣ ҳамон аст, ки буд? Чизеро, ки Модар ба ман ёд надода, ҳамин тазоҳур аст.

Аз лаҳзае, ки Хуршедам ғуруб карду дар чанги зулмат мондам, сардам аст. Сард, мисли ин ки дар яхчоли Худованд гирифтор омада бошам. Сард, ангор замҳарири мавъуд ҳамин буда. Гӯё тоза аз батни Модар фурӯ уфтодаву дар дашти бараҳуте раҳо шудаам, саргардон...

Аз ин ба баъд интизори расиданамро намекашед, Момон. Аз ин ба баъд нигарони гуфтаҳову нивиштаҳои бепарвои ман нестед. Аз ин ба баъд муҳимтарин мухотаби барномаҳоямро надорам. Маъсумонатарин нигоҳу табассум аз рӯи сафҳаи Замин зудуда шуд. Вуҷуди баҳориаш, ки фарвардин омада буд, урдибиҳишт ҳам зери хок шуд ва равонаш дар биҳишт орамид. Модарам, Зубайдаи Раҷабиён, зубайд ё ъатия ё ҳадяи Парвардигор буду бозпас ба сӯи Парвардигор шитофт.

Бо ин ҳама ҳарф натавонистам як зарра аз андӯҳи дуриатро баён кунам, Модар...

(Ин ъаксро, ки акнун дар гӯшаи ёдбуди Модарам дар ғурбат аст, навааш Паймон ду рӯз пеш аз даргузашти фириштаи нигаҳбонам гирифта).

وقتی که خورشید غروب کرد

دیگر نه آفتاب همان آفتاب است و نه آب، همان آب. آسمان کوتاه است. هوا سُربی است. به عمق سینه نمی‌رسد. حواس پنجگانه‌ام گویی تعطیل. فضا سوررئال است. واژه‌ها از ذهنم گریزانند. هیچ چیزی سر جای خودش نیست و کارکرد خودش را ندارد. خوابم عین بیداری است و بیداری، عین خواب...

صبح امروز با آرزوی پایان این کابوسِ کُشنده چشمانم را گشودم. با این خیال که همه‌اش یک خواب شوم بوده. اما فائده‌ای نداشت. انگار گرفتار طلسمی شده‌ام که حلقه‌اش دور گردنم تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌شود و توان حرف زدن و فکر کردن و گوش دادن و فهمیدن را از من ربوده.

اندک اندک دارم می‌فهمم که نقطۀ اتکاءام را از دست داده‌ام؛ فانوس دریای زندگی‌ام را گم کرده‌ام؛ فرشتۀ نگهبانم پر کشیده و دیگر قرار نیست برگردد؛ حلقۀ پیوندم با آفرینش و آفریدگار از من گسسته است. آیا هرگز می‌شود با این مصیبت خو گرفت که عزیزترین و پاک‌ترین و بهترین انسان زندگی‌ام حضورش را از ما دریغ داشته و به ملکوت اعلی پیوسته؟

همین دو ماه پیش کنارش بودم. صبح صادق از صدای هق‌هقش بیدار می‌شدم. روی سجاده‌اش نشسته بود، شانه‌هایش می‌لرزید، نمازش زمزمۀ مادر داغدیده می‌شد. در سوگ «فرهاد» می‌سوخت. از خدا مسألت می‌کرد که این بار، دیگر رعایت نوبت یادش نرود و کسی جز او را نبرد. نجوا می‌کردم که «مامان جان، اگر شما بروید، همۀ ما خراب خواهیم شد». می‌گفت که «رفتنِ من، سنت است؛ رفتنِ فرهاد، برایم ذلت بود». خدا هم معطلش نگذاشت و بردش پیش فرهاد و خاور و دادا. و ما بازماندگان، همگی خراب شدیم.

مادرم هفت سال در یک مدرسۀ استالینی درس خوانده بود، اما دکترای زندگی داشت. شیواترین زبان و بیان، دقیق‌ترین تشخیص و بررسی مشکل، سنجیده‌ترین رایزنی و مشورت، انسانی‌ترین رویکرد به هر موضوعی را داشت. در عین سادگی و صمیمیت یک فرشته. زندگی شلوغ و پرمشغلۀ یک مادرِ نُه فرزند هم که تصورش برای ما سخت است، مانع از این نمی‌شد که لحظه‌ای گیر بیاورد و کتاب و روزنامه‌ای بخواند. اگر روزگار به او مجال می‌داد به بالاترین درجات علمی هم دست می‌یافت. اما او توانست به بالاترین درجات علم و عملِ مادری برسد.

فرزندِ غریبش من بودم. هرگز نمی‌خواست غربتم این‌قدر به درازا بکشد. همیشه می‌خواست برگردم. ولی رفته رفته، به دلیل خوی ناسازگار و صراحت لهجه و بی‌پرده‌گویی من، با غربت من کنار آمد. فکر می‌کرد غربت برایم امن‌تر است. هر بار که تلفنی صحبت می‌کردیم، التجا می‌کرد: «ده نومَت مُرم (بمیرم برات) شفقت جون، گپ‌های سیاسی نزن، به این و اون کاری نداشته باش، مون بی‌بلا شینیم (بذار بی‌بلا بشینیم)...» همه‌اش نگران بود که صراحت لهجه کار دستم خواهد داد و روزی روزگاری به حسابم خواهند رسید و سربه‌نیستم خواهند کرد. حالا تنها مایۀ تسلای من این است که داغِ من بر سینه‌اش ننشست.

و هر بار که به دیدنش می‌رفتم پیش از خداحافظیِ تلخ و شور و اشک‌آلودی که داشتیم می‌گفت:

گل‌های باغِ وصلت چینیم یا نچینیم؟
دیدار یکدِگر را بینیم یا نبینیم؟

و من همیشه اطمینان می‌دادم که خواهیم چید و خواهیم دید.

اما این بار، همین دو ماه پیش، در روز پربرفِ اول اسفند که خداحافظی کردیم، دیگر آن بیت را نخواند. سرِ آستانۀ خانه یک کارد بزرگ گذاشت. از روی کار رد شدم. روی شانه‌هایم آرد پاشید. گرم در آغوشم گرفت و گونه‌هایم را بوسید. و با آرامش عجیبی خداحافظی کرد. برای اولین بار از حملۀ امواج احساساتم هنگام خداحافظی با مادر در امان مانده بودم. چون مادر آرام بود و گریه نمی‌کرد. انگار داشتم برای چند ساعتی از او دور می‌شدم. و واقعاً همین طور هم شد. پرواز ۱۴ ساعت به تأخیر افتاد و من شادان‌وشتابان پهلوی مادر برگشتم. با هم گفتیم و چایی نوشیدیم و اندرزهایش را به گوش جان شنفتم. و باز هم صحنۀ خداحافظی. این بار برای همیشه.

فیلم آخرین ساعات زندگی مادر را می‌بینم که «پیمان» برایم فرستاده. مادر در حال تماشای یک سریال ترکی، لابد روی شبکۀ «جِم‌تی‌وی». کوچک‌ترین نشانه‌ای نیست از این که این عزیز دل و دیده رفتنی است.

کاملاً ناگهانی بود. سر پا بود که قلبش پس از ۷۷ سال از تپیدن بازماند. کنار نخست‌فرزندش و در بغل او جان داد. این دعای همیشگی‌اش مستجاب شد که «خداوندا هرگز مرا محتاج دیگران نکن». اما ظرف دو سه ماه اخیر، دمی از درد دوری «فرهاد» نیاسوده بود و همین درد بی‌درمان، قلب ظریف مادر را سوده بود. و زخمِ رفتنِ فرهاد هنوز به هم نرسیده، زخم جان‌سوزتری وجود ما را به آتش کشید.

حالا با این قلب شرحه شرحه و ذهنِ پریشانِ مادرمرده، چگونه شرح درد دوری از پاک‌ترین انسانی را بگویم که نگاهش چشمۀ مهر بود؟ چگونه تظاهر کنم که من همانم که بودم و زندگی همان است که بود؟ چیزی را که مادر به من یاد نداده، همین تظاهر است.

از لحظه‌ای که خورشیدم غروب کرد و در چنگ ظلمت ماندم، سردم است. سرد، مثل این که در یخچال خداوند گرفتار آمده باشم. سرد، انگار زمهریر موعود همین بوده. گویا تازه از بطن مادر فرو افتاده و در دشت برهوتی رها شده‌ام، سرگردان...

از این به بعد انتظار رسیدنم را نمی‌کشید مامان. از این به بعد نگران گفته‌ها و نوشته‌های بی‌پروای من نیستید. از این به بعد مهم‌ترین مخاطب برنامه‌هایم را ندارم. معصومانه‌ترین نگاه و تبسم از روی صفحۀ زمین زدوده شد. وجود بهاری‌اش که فروردین آمده بود، اردی‌بهشت هم زیر خاک شد و روانش در بهشت آرمید. مادرم، زبیده رجبیان، زبید یا عطیه یا هدیه پروردگار بود و بازپس به سوی پروردگار شتافت.

با این همه حرف، نتوانستم یک ذره از اندوه دوری‌ات را بیان کنم مادر...

(این عکس را که اکنون در گوشۀ یادبود مادرم در غربت است، نوه‌اش «پیمان» دو روز پیش از درگذشت فرشتۀ نگهبانم گرفته)

Модар

Агар аз кӯҳҳо деве
Зи хоби солиёне чанд бархезад,
Ба ман тозад, ки бар ахму* таби ӯ беибо будам,
Агар хашме чу деве бар сарам ояд, ки
Бе изнаш биосудам...

Агар дунё ба фарқи ин сари бечора даррезад,
Ки биғнудам,
Туро чун охирин тасвир меорам ба чашмонам,
Туро чун шоҳкори ъишқи инсонӣ...

Агар имрӯзи ман охир бувад ин рӯзгоронро,
Агар буғзам далеле бошадо ин бор-боронро,
Агар чашмам барои охирин бор аст механдад,
Агар зеҳнам барои вопасин бор аст меборад,
Туро дорам ба чашму зеҳни худ мастур,
Ба қалби хаставу маҳҷур,
Фазои суту кӯри ман бибахшоям,
Эй Модар...

***

Модар,
Ту ниҳояти тамоми башарӣ,
Модар,
Ту садоқати қазову қадарӣ.
Модар,
Ту маро чу ҷони худ парвардӣ,
Модар,
Ба тамоми шаън ту як падарӣ.

In Search of Mother's Happiness

Дар ҷустуҷӯи хушбахтии модар

(вижаи "Ногуфтаҳо"-и ҳафтаномаи "Нигоҳ")

Ин навиштаамро ба модарам тақдим мекунам ва дар симои ӯ рухсори нуронии модарони бурдбори тоҷикро мебӯсам. Ин навишта ки ҳеч, ҳатто тақдими тамоми буду набудам ба пешгоҳи модар маро аз дайни фарзандӣ дар баробари ин офаридаи малакутӣ бар замин раҳо нахоҳад кард. Модаре, ки бори ғами як хонадонро ба рӯи шонаҳои зарифаш мекашад, солиёни сол бо ду дасти барафроштаи дуъо роҳи фарзанди роҳдурашро мепояд ва аз Парвардигор чизе ба ҷуз саъодати фарзандонаш намехоҳад, ки гӯӣ вуҷуди ӯ аз гиле дигар сириштаанд…

Шаш сол пеш дар ҳамин рӯзҳо шеъргунае гуфта будам:

Шаҳри ман пушти ҳамон кӯҳи баланд аст,
Ҳамон!

Модаре ҳаст он ҷо
Пур аз бӯи биҳишт.
Тобиши шуълаи хуршед аз ӯст,
Мохро меҳри мунираш ба фазо меорад,
Гул бари дидани ӯ мерӯяд,
Осмон ғуссаи ӯ меборад,
Лола бо шодии ӯ механдад,
Булбул аз қиссаи ӯ мегӯяд…
Модаре ҳаст, ки номуси Худост...

Аммо ҳамаи ин гуфтаҳо ҳамчунон саробест дар баробари муроди мо; нахудест дар баробари кӯҳи мақсуди мо. Ва эй кош аз марзи шеъру шиъор фаротар рафта будем ва воқеъиятро меъёр медонистем. Кош медонистем, ки ин ҳазор ман вожа давои дарди модаре намешавад, ки чашми умед ба ояндаи равшани фарзандонаш дӯхтааст. Ва эй кош медонистем, ки бо “Рӯзи Модар” номидани Рӯзи байнулмилалии зан ҳам зиндагии модар осудатар ва дағдағаи хотири ӯ бартараф намешавад.

Фарзандони шоистатаре дар сомонҳои дигар коре карданд, ки миёнгини тӯли умри модаронашон ба 81 сол (Омрико) ё 82 сол (Бритониё) ё 84 сол (Фаронса) ё ҳатто ба 86 сол (Жопун) бирасад. Дар ҳоле ки миёнгини умри як зан дар Тоҷикистон бештар аз 69 сол нест. Мо дар шеъру шиъор умри дарози модаронамонро орзу мекунем; онҳо дар амал ба модарон умри дарозу босаъодате ба армуғон овардаанд.

Ёдам намеравад, ки дар нахустин рӯзҳои иқоматам дар Ландан бо як дӯсти солмандам ба як зиёфати вижаи солмандон рафта будам. То садои мусиқӣ баланд шуд, пирмардону пирзанони болои 80 сол баланд шуданду рақсиданд. Пиртарин рақсандаи он ҷамъ бонуи қоматбаланде буд, ки 96 сол дошт ва дар конуни таваҷҷуҳи ҳамагон буду аз ин рӯ бештар аз дигарон мечархиду мерақсид. Пас аз ҷашну зиёфат ҳам ин солмандони хушбахти инглисӣ савори мошину дучарха шуданду рафтанд; иддае ба хонаҳояшон, шуморе ҳам ба варзишгоҳу истахри шино. Чи рӯсапеданд фарзандони сарзамине, ки барои мӯсапедонашон чунин шароитеро фароҳам кардаанд!

Албатта, чунин шароите якшаба фароҳам нашудааст. Ва худи ин мӯсапедон дар чидани заминаи пирии бовиқорашон саҳми боризтаре доранд. Онҳо ҳам замоне дар мулке зиндагӣ мекарданд, ки моломол аз дарди башарӣ буд; зулму ситаму истибдоду фасоди молию хешовандсолорию хӯи барбарӣ ҳукумат мекард. Аммо бо ташхис ва дарки арзишҳои инсонӣ ва бо талош барои даст ёфтан ба онҳо дастикам то ҷое пеш рафтаанд, ки имрӯз мояи ҳасодати мо шудаанд. Арҷ гузоштан ба ҳуқуқи зан аз ҷумлаи арзишҳои бунёдинест, ки дунёи ғарбиҳоро дигаргун кард. Андешаварон ва сипас фармонравоёни ин сарзамин замоне дарёфтанд, ки набуди занон дар ҳамаи арсаҳои зиндагӣ, баростӣ, ҳамонанди буридани яке аз ду боли паранда аст. Дарёфтанд, ки занон, яъне дуруст нисфи ҷомеъа, бояд ба андозаи мардон аз ҳуқуқу озодиҳо бархурдор бошанд. Вуруди занон ба арсаҳои пешрафт хаёли пешрафтро воқеъӣ кард. Он боли мафлуҷ (фалаҷшуда) дармон ёфт ва паранда ба вусъати осмон пар кашид.

Пас шеъру шиъорро канор бигзорем ва хуб андеша кунем, ки чигуна метавон ба модар арҷи лозимро гузошт. Ин арҷгузорӣ аз эҳтиром ба ҳуқуқи зан оғоз мегирад, ки фалсафаи таҷлил аз рӯзи 8 морс (март) аст. Нахустин фарёдҳои “озодӣ, баробарӣ, бародарӣ” аз гулӯи занон дар поёни садаи 18 дар ҷараёни Инқилоби Фаронса баланд шуд; шиъоре, ки имрӯз то ба ҳадде ба самар расидааст. Аммо бас дур аз сарзамини мо, ки рӯзе-рӯзгоре ҷашни Сипандормузгон (Исфандгон) дошт. Абӯрайҳони Берунӣ дар “Осор-ул-боқия” менависад, ки ин рӯз (5 исфанд баробар бо 24 феврие) пеши эрониёни бостон рӯзи бузургдошти зан ва замин буд. Бо гузашти садсолаҳо порае аз ин сарзамин “Рӯзи Зан”-ро аз занон дареғ медорад ва онро бо баёне суннатитар “Рӯзи Модар” меномад; ғофил аз ин ки эҳтиром ба модар аз эҳтиром ба ҷинси ӯ оғоз мегирад. Ҳатто нигоҳе сатҳӣ ба вожаи “зан”, ки бо “зиндагӣ” ва “зояндагӣ” ҳамреша аст, эҳтиромбарангез аст. Ин монандӣ дар забони русӣ ҳам побарҷост (женщина – жизнь). Дар ҳоле ки мард қавию пуртавон, аммо мирост (мард – марг, мурдан; мужчина – смерть), зани зарифу латиф зояндаву поёст.

Пас ба зиндагию зояндагӣ арҷ бигзорем; бо шикастани тилисми сукуту ситами зан, бо ҳамсанг шинохтани ҳуқуқи зан бо мард ва бо рондани андешаҳои сангвораии занситезона. Он гоҳ модарон хушбахт мешаванд.

The Closest Far Away

Наздиктарини дур

Роёна (компютер)-и ман ҳар бор бо байте тоза аз Хоҷа Ҳофиз боз мешавад, ки дар бисёре аз маворид гӯӣ ҳукми фоли вахшуронаеро дорад. Имшаб Хоҷа ба ман гуфт:

Рӯзгорест, ки дил чеҳраи мақсуд надид,
Соқиё, он қадаҳи ойинакирдор биёр.

Гӯӣ бузургвор медонист дар сару дил чи барномае дорам ва фардо қарор аст чи кор бикунам. Гӯё медонист, ки фардо ба сӯи чеҳраи мақсуд мешитобам, ки фарсангҳо аз ҳам дури дур уфтодаем ва аз ранҷи дурии он танӯр ба ҷои дил дар сина дорам.

Ончунон он диёри азиз ба ман наздик аст, ки дуртар аз он дигар диёре нест. Ба ҳар сарзамине бебаҳонаву бетаваққуъ мераваму бармегардам, ки гӯӣ хонаи аммаи худобиёмурзам бошад. Аммо ба он диёри дури нозанин ҳамеша бо баҳона ва бо таваққуъ рафтаам; чунон ошиқе, ки ба дидори маъшуқаш меравад. Ва ҳамон ҷост, ки бештар аз ҳар ҷои дигар мувозиби рафтору гуфторам ҳастам, ки мабодо чашму гӯши азизи он диёрро биёзорам. Он сарзамин бо ҳама дӯзахиҳояш биҳишти баринест, ки модари маро дар худ гунҷондааст ва мардуми маро дар оғӯши худ парвардааст. Он сарзамин модари мост ва модар ҳамеша беҳтарину зеботарин аст.

Дӯстонам ба шӯхию бо ҷиддият ҳушдор медоданд, ки фардо ҳам одина аст ва ҳам 13-уми моҳ, ки тақоруни ин ду гӯё наҳосат дорад. Афзудам, парвозам ҳам ҳаволии соъати 13 аст. Оҳу воҳу ваҳшати дӯстонам фазоро пур кард. Аммо ман медонам, ки зарурати дидори ман бо сарзаминам ҳар навъ хурофаро ботил хоҳад кард ва маро ба хоки нози он хоҳад нишонд.

Тоҷикистонам, мебинамат.

Happy 8 March! Happy? (Persian)

Шараре дар нигохи ту ба ман наметобад,
Ки бо шарораи калбам чахон бисузонем.
Дили нопоки ситамкор пора-пора кунем,
Шамъи хомуши туро боз барфурузонем.

شرری در نگاه تو به من نمی تابد
که با شراره قلبم جهان بسوزانيم
دل ناپاک ستمکار پاره پاره کنيم
شمع خاموش تو را باز برفروزانيم

The Third Feather of Inspiration

Шахри ман пушти хамон кухи буланд аст
Хамон!

Модаре хаст он чо
Пур аз буи бихишт
Тобиши шуълаи хуршед аз уст
Мохро мехри мунираш ба фазо меорад
Гул бари дидани у меруяд
Осмон гуссаи у меборад
Лола бо шодии у механдад
Булбул аз киссаи у мегуяд
Модаре хаст ба покии Худо...

شهر من پشت همان کوه بلند است
همان!

مادری هست آنجا
پر از بوی بهشت
تابش شعله خورشيد از اوست
ماه را مهر منيرش به فضا می آرد
گل بر ديدن او می رويد
آسمان غصه او می بارد
لاله با شادی او می خندد
بلبل از قصه او می گويد
مادری هست به پاکی خدا...

Модаре
Пушти хамон кухи буланд
Чашмбарох
Куххо дасти дуъои уянд
Чашмахо замзамаи сураи девандозаш
مادری
پشت همان کوه بلند
چشم براه
کوهها دست دعای اويند
چشمه ها زمزمه سوره ديو اندازش

Модаре хаст, ки пахнои замин
Сурати калби чахонгири уст
Он бузургахтари рахшон ба фазо
Ки ба у менигарад
Чашми уммеди равони модари пири уст
Модаре хаст, ки номуси Худост
مادری هست که پهنای زمين
صورت قلب جهانگير اوست
آن بزرگ اختر رخشان به فضا
چشم اميد روان مادر پير اوست
مادری هست که ناموس خداست

Хадаф аз халки башар у буда
Боги пурбори Худоро
Бехтарин бору самар у буда
هدف از خلق بشر او بوده
باغ پربار خدا را
بهترين بار و ثمر او بوده

Модаре хаст, ки буд
Модаре хаст, ки хаст
Модаре хаст, ки то чархи замин мегардад
Хохад монд.
مادری هست که بود
مادری هست که هست
مادری هست که تا چرخ زمين می گردد
خواهد ماند

London
18/04/05
03:19am