Фанноварии навин дар киболи харими хусусйبه دبيره پارسی
Чи хиссе хохед дошт, агар бидонед, ки маъмурони бонки шумо аз фурушгоххо ва рестуронхо ва хутелхои мавриди алокаи шумо огоханд ва медонанд, ки чи соъате аз кучо чи чизеро харидорй кардед ва баъдан ба кучо рафтед? Ё агар бидонед, ки фарохамсози хадамоти интернетии шумо медонад шумо дар тули руз аз кадом торнамохо боздид мекунед, чи тасовиреро мебинед ва чи навъ мусикиро мешунавед, чи холе пайдо мекунед?
Инхо нахустин марохили фуру рехтани деворхои харими хусусй буд, ки холо хелехо ба он ху гирифтаанд ва ба удул аз ин бахш аз харими хусусии худ тан додаанд. Доштани дастгохи кучаке ба номи блутус (Bluetooth), ки имконоти фаровони иртиботиро барои шумо фарохам мекунад, мумкин аст додахои хусусие монанди ному торихи таваллуд ва хатто нишонии пайки электруникатонро ба афроди перомунатон мунтакил кунад.
Гузориши тозаи мачаллаи «Нйу соентист» (New Scientist) бисёре аз мардуми Бритониёро, ки телефунхои хамрохашон бо блутус мучаххас аст, нигарон кардааст. Бино ба ин гузориш, харакоти рузонаи даххо хазор тан дар ин кишвар бо истифода аз блутуси худи онхо бидуни огохишон пайгирй мешавад.
Дар маконхое махфй дар сатхи шахри Бос (Bath) дар гарби Инглистон дастгоххои скан (дидбон) насб шудааст, ки сигноли дастгоххои блутусро дарёфт мекунад ва омаду шуди мардумро тахти назар мегирад.
Пажухишгарони Донишгохи Боси Инглис бо истифода аз додахое, ки аз ин дастгоххо дарёфт мекунанд, нахваи рафту омади мардум дар сатхи шахрхоро баррасй мекунанд. Аммо хеч як аз афроди мавриди мутолеъа аз тачовузи донишпажухон ба харими хусусишон огох нестанд.
Ин мавзуъ эътирозхоеро мутаваччехи тархи мавсум ба Ситивер (Cityware) ё «Шахрафзор»-и Донишгохи Бос кардааст, аммо дастандаркорони ин тарх мегуянд, ки манзурашон танхо тахкики тахарруки дастачамъии анбухи мардум аст ва бо так-таки афрод коре надоранд. Ба гуфтаи мудири ин тарх, тасаввури ин мавзуъ, ки ниходе бихохад бо истифода аз блутус ба мушаххасоти хусусии афрод дастрасй дошта бошад, музхик аст.
Аз суи дигар, Восилис Кустокус, аз устодони пешини хамин донишгох, изъон мекунад, ки блутус хатаре чиддй алайхи харими хусусии корбарони он аст ва агар касе аз ин бобат нигаронй дорад, бехтар аст коркарди блутусро дар телефуни хамрохаш хомуш нигах дорад.
Дар вокеъ, блутуси шумо як чосусаки чайбист, ки харакати шумо аз як махал ба махалли дигарро пайваста ба атроф гузориш медихад. Доманаи пушиши сигноли он худуди дах метр аст ва дар дастгоххои чадидтар доманаи бештаре дорад. Блутус дар вокеъ чойгузини симхоест, ки ду роёнаро ба хам васл мекунад ва барои тасхили радду бадали додахо миёни ду дастгох бисёр судманд аст.
Аммо як коршиноси хибраи блутус метавонад, бидуни ин ки шумо хабар дошта бошед, аз рохи дур вориди дастгохи шумо шавад, тасовири махфуз дар онро бибинад, дафтари телефунатонро варак бизанад ва мушаххасоти мавчуд дар телефуни шуморо барои худаш пиёда кунад.
Ба навиштаи рузномаи Гордияни Ландан, то кунун дастгоххои скани Ситивер, ки дар шахрхои Сон Диегу, Турунту ва Берлин ва кишвархое мисли Хунг Кунг, Устролиё ва Сангопур насб шудаанд, сохибони 250 хазор дастгохи блутусро шиносойи кардаанд.
Бархе муътакиданд, ки блутус дар оянда метавонад бо дасткории андаке ба дурбини мадорбастаи мутахаррике табдил шавад, ки аслан тахти кунтрули дорандаи он нахохад буд.
Дурбинхои мадорбаста хам ки дар ошкор кардани чароим ва чиноятхои бисёре корсоз буда, борхо мавзуъи бахсхои доги ичтимоъй дар мавриди тачовуз ба харими хусусии афрод будааст.
Ду сол пеш гузориш шуда буд, ки дар саросари Бритониё худуди панч милюн дастгох дурбини мадорбаста насб шуда, яъне як дурбин барои 12 шахрванди кишвар. Ба иборате дигар, 20 дарсади кулли дурбинхои мадорбастаи чахон дар Бритониё мутамаркизанд, бо ин ки ин кишвар танхо 0.2 дарсади замини кобили искони чахонро ташкил медихад.
Тасвири як шахрванди Ландан рузона худуди сесад бор руи дурбинхои мадорбаста меуфтад. Шаш хазор дастгох дурбини истгоххои метру ва утубусхо, ба изофаи 1800 дастгох дурбини дигар дар истгоххои рохи охани Ландан ва садхо дурбини дигар дар сатхи шахр хамаруза ба обирон зул задаанд (синча мекунанд).
Намоиши бархе аз филмхои дурбинхои мадорбаста мавзуъи баррасихои казойи будааст, чун мардум рогиб нестанд тасвирашон бидуни ичозаи онхо руи сафхаи телевизюн зохир шавад. Шикоятхои фаровон аз ин нахваи кунтрули интизом ва ташбехи он ба чомеъаи «Бародари бузург»-гунае, ки дар достони «1984»-и Чурч Урвел (George Orwell) омадааст, бархе кавоъиди тозаро дар нахваи корбурди ин дурбинхо ба миён овардааст, ки бино бар он, масалан, забти садои афрод дар хиёбонхо ва истгоххо голибан мамнуъ аст.
Дурбинхои телефуни хамрох (mobile) низ аз суи мудофеъони харими хусусии афрод, аз чумла созмони Privacy International мухилл (халалрасон)-и осоиши мардум тавсиф шудаанд. Ин созмон аз созандагони телефуни хамрох хостааст, ки садои диёфрогми дурбинхо ба хангоми баста шуданро баландтар кунанд, то афрод аз корбурди он дар чойхои умумй пархез кунанд.
Бад-ин гуна, рушди физояндаи фанноварии иттилоъотй аз як су асбоби саргармй ва сухулати иртибототро фарохам мекунад ва аз суи дигар дар холи шикастани деворхои харими хусусй ва тагйир додани таърифи ин мафхуми мубхам аст.
Мардум акнун сардаргум мондаанд, ки харими хусусии онхо дар кучо огоз мешавад ва кучо ба сар мерасад, то битавонанд аз он ба дурустй мурокибат кунанд. Ин муъзал аз зоидахои чавомеъи масрафист ва шояд рохи халли он низ чанбаи бозорй ва масрафй дошта бошад. Ба кавли Дейвид Кусгрув (David Cosgrove), аз коршиносони хукукии фанноварии иттилоъотй, шояд пас аз муддате созмонхое шакл бигиранд, ки дар изои пул аз харими иттилоъоти хусусии мо нигахбонй кунанд.
No comments:
Post a Comment