Сиёхпусте дар Кохи Сапедبه دبيره پارسی
Пирузии Борак Убомо дар интихоботи раёсати чумхурии Иёлоти Муттахидаи Омрико рохи дарозе буд, ки худуди хаштод сол пеш дар Урупо огоз гирифт ва саранчом дар он суи обхо то ба сар паймуда шуд.
Мусалламан, чунбиши сиёхпустони Омрикову Урупо решае бас жарфтар дорад, аммо то дахаи 1930-и мелодй талоши умдаи сиёххо дар ростои дур андохтани занчири бардагй ва сипас фосила гирифтан аз пешинаи дарднокашон анчом мегирифт.
Аммо дар дахаи 1930 буд, ки барои нахустин бор нидои баробарии тамому комили сиёххо бо сапедпустон баланд шуд ва орзухои баландпарвозонаи сиёххо барои даст ёфтан ба макомхои рахбарй дар кишвархояшон ба тадрич дарч ва пахш шуд.
Орзуи саромадони чунбиши Негритюд (Negritude) ё Чунбиши сиёхпустон чандон гайриъамалй хам набуд, ба гунае ки Леупулд Седор Сенгур (Léopold Sédar Senghor) – яке аз рахбарони ин чунбиш пас аз муддате нахустин узви сиёхпусти Фархангистони Фаронса (L'Académie française) шуд ва ниходи раёсати чумхурй дар Сенеголро хаму бунёд ниход ва худаш нахустин раисичумхурии он кишвар шуд.
Негритюд як чунбиши адабй ва сиёсй буд, ки равшанфикрони сиёхпусти мустаъмарахои Фаронсаро дарбар мегирифт. Аъзои ин гурух, ки тахти таъсири навиштахои Ланстун Хйуз (Langston Hughes) ва Ричорд Ройт (Richard Wright) – нависандагони сиёхпусти омрикойи карор доштанд, муътакид буданд, ки мероси муштараки сиёххо бехтарин абзор барои набард алайхи бартаричуйи ва султаи сиёсию зехнии фаронсавихост.
Дар хавзаи Короиб низ чунбиши мушобехе бо номи Негрисму (Negrismo) шакл гирифт, ки нигарони султаи зехнию сиёсии испониёихо буд ва талош мекард дар мудирияти чомеъа мушорикат дошта бошад.
Жон Пул Сортер (Jean Paul Sartre) – файласуфи баноми фаронсавй зимни тахлили чунбиши Негритюд дар соли 1948 онро «нажодпарастии зидди табъизи нажодй» номида буд. Яъне агарчи сиёххо худ аз нажодпарастии сапедхо ранч дида буданд ва бо он сари ситез доштанд, боз хам бар мабнои таъаллуки нажодии худ гирди хам омада буданд, то султаи нажоди дигарро дар хам бишкананд ва доманаи султаи худро бигустаронанд.
Дар дахаи 1960-и мелодй нависандагони сиёхпусте хам буданд, ки чунбиши Негритюдро сарзаниш мекарданд, чун ба гумони онхо Негритюд зиёдй миёнарав буд ва хамчунон дар банди таърифхо ва коъидахо ва шеваи зиндагй ва арзишхои хунарию адабии сапедхо гирифтор монда буд.
Аммо дар хамон давра буд, ки Омрико шохиди мавчи тозае аз чунбиши сиёхпустон ба рахбарии Мортин Лутер Кинг (Martin Luther King) – рухонй ва фаъъоли маданию сиёсй шуд, ки аз хушунат ва тундравй ба куллй фосила гирифта буд ва сирфан ба эътирозхои густардаи дастачамъй ва сулхомез пардохт.
Лутер Кинг тахти таъсири пирузии идеи адами хушунати Мохотмо Гондй (Mahatma Gandhi) дар Хинд чунбиши мушобехеро дар Иёлоти Муттахида рох андохт, бист бор зиндонй шуд ва чахор бор мавриди хамла карор гирифт, аммо саранчом ба иблоги паёмаш ба чахониён даст ёфт ва дар синни сию панчсолагй чоизаи сулхи Нубелро дарёфт кард.
Аммо андешахои Лутер Кинг дар чомеъаи он рузгори Омрико мухолифони сарсахте хам дошт. Соли 1968 яке аз мухолифони тундрав уро хангоми як рохпаймоии эътирозй кушт.
Мортин Лутер Кинг дар мондагортарин суханрониаш бо номи «Руъёе дорам» гуфта буд: «Руъёе дорам, ки чахор фарзанди кучаки ман рузе дар миёни миллате зиндагй кунанд, ки афродаш на ба хотири ранги пуст, балки бо таваччух ба мухтавои сиришташон казоват хоханд шуд.»
Шояд битавон гуфт, ки пирузии Убомо огози тахаккуки он орзуи Мортин Лутер Кинг аст.
No comments:
Post a Comment