Hayedeh, a Legendary Persian Diva

Хоида – авчи баландои садо

به دبیرۀ پارسی

Бист сол пас аз хомушй баландои садояш хамчунон ба гуш мерасад; садое, ки фосилаи наслхоро дарнавардид, то чое, ки чавонони имрузй хам ба фикри кашфи у уфтодаанд.

Хоида аз истисноитарин садохо дар торихи мусикии Эрон аст. Баландои садо, танаввуъи сабкхо ва таркиби мусикии суннатй ва имрузй ва хамкорй бо шоъирону охангсозони барчаста таронахои уро човидона кардааст.

Хоида номи хунарии Маъсумаи Дадаболо, мутаваллиди 21-фарвардини 1321 (10.04.1942) дар Техрон аст. У фаъъолияти хунарии худро дар сали 1347 (1968) аз родю Эрон бо таронае огоз кард, ки ба ногахон номашро бар сари забонхо андохт. Таронае ба номи «Озода», ки оханги онро Алии Тачвидй сохт ва шеърашро Рахии Муъайирй суруд. У хам дар барномаи «Гулхо», ки суннатитарин барномаи мусикии эронй буд, ширкат кард ва хам бо ичрои таронахои имрузй ва мардумписанд дар махофили хусусию умумй бо садо ва хузури бошукухе, ки дошт, дусторонашро ба шур меовард.

Инкилоби Эрон барои бисёре аз хунармандон, ба вижа хунармандони зан, даврони сукути дарозеро дар пай дошт. Магар онхое, ки Эрон куч карданд, то хунари худро ба чахониён ва эрониёни мухочири дигаре, ки аз кишвар ба Гарб омада буданд, арза кунанд.

Хоида яке ин хунармандон буд, ки чанд мохе пеш аз инкилоб рохии Ландан шуд ва дар соли 1361 (1982) барои идомаи кор ба Лус Ончелес рафт. Хунари у аз гарби Омрико ба миёни порсизабонон рох пайдо кард ва дар миёни онхо тарафдорони бисёр ёфт. Дар худи Эрон хам дусторонаш бесаброна чашмбарохи охангхои чадидаш буданд ва у харгиз онхоро ноумед намекард. Ин нобигаи овози Эрон, пеш аз он ки дар 30 дайи 1368 (20.01.1990) бар асари хамлаи калбй дар синни 47-солагй дар Колифурниё даргузарад, худуди 150 китъа тарона ва овоз дар сабкхои гуногун ба ёдгор гузошт.

Хоида бо ин корхои барчаста фосилаи наслхоро дар вокеъ дарнавардид ва дар миёни хамаи гуруххои синний тарафдор пайдо кард.

Пажмони Акбарзода, пионист ва рузноманигори 29-солаи эронии мукими Омстердом, худуди ду даха пас аз даргузашти Хоида барои ёфтани рози махбубияти у ба чустучуи тасвире рафта, ки дусторони Хоида аз у доранд. Дар вокеъ, ин амр нишонаест аз хамин таъсири жарфи у бар наслхо.

Барои Пажмони Акбарзода ангеза ва хисси шахсии худаш хам дар сохти ин мустанад накши бисёр мухимме ифо кардааст. У дар гуфтугуе бо ЧадидОнлойн шарх дод, ки садои Хоида чунон таъсире аз замони кудакй руи у гузошта, ки дар нихоят ба ин натича расид, ки бояд дар мукобил коре барои Хоида анчом дихад. Пеш аз он ки Эрон барои Пажмон ба танхо кишвари «вуруд мамнуъ» табдил шавад, аз Техрон то Лус Ончелес ба дунболи такмили позел (муъаммо)-хои достони зиндагии ин хонанда буда, алорагми хамаи беэътимодихо талош карда бо падидоварандагони осори Хоида дар саросари дунё ба гуфтугу бинишинад, соъатхо дар китобхонаи Кунгре нашриёти кадимиро чустучу кунад ва аксхову видеухои пароканда дар тамоми дунёро гирди хам оварад.

«Сухан аз Хоида» нигохест фишурда ба чанбахои гуногуни фаъъолиятхои ин хонанда, хамрох бо видеухо ва тасвирхои мунхасир ба фарде, ки баъзан хеч гох мунташир нашудаанд. Дар филм хамчунин бо бисёре аз шахсиятхое, ки дар фаъъолиятхои хунарии Хоида асар гузоштаанд, гуфтугу шудааст. Касоне, ки барояш тарона сохтаанд ё бо у наздик будаанд. Дар ин филм Фарахи Пахлавй, шахбонуи пешини Эрон хам аз хотироти худ аз Хоида сухан гуфтааст.

Филм ба забони порсй (бо зернависи инглисй) тахия шуда ва ба мувозоти баррасии фаъъолиятхои хунарии хонанда, ба фазои сиёсй-ичтимоъии Эрону эрониёни мухочир дар хар давра низ ишораи кутохе шудааст. Хамин чанба ва сухбатхои хамкорони наздики Хоида филмро, чудо аз баррасии чиддии осори як хонанда, ба бурише аз печидагихои чомеъаи Эрон табдил кардааст. Ба гуфтаи Пажмони Акбарзода, «фикр мекунам, яке аз нуктахои чолиби филм шояд хамин мавзуъ бошад, ки филм нишон медихад, он чи дар фазои сиёсй-ичтимоъии Эрони дахахои 1970 ва 1980 гузашта, чи гуна бар фаъъолиятхои хунармандоне чун Хоида таъсир мегузоштааст.»

Бархе аз мунтакидон Хоидаро аз бобати рахо кардани устодони мусикии суннатй ва барномаи «Гулхо» ва пайвастан ба чараёни мусикии поп маломат мекунанд, вале ба бовари созандаи мустанади «Сухан аз Хоида», фаъъолиятхои Хоида ва садои у, ки дар ибтидо дар заминаи мусикии эронй парвариш ёфта буд, боъиси афзуда шудани корхои чолибе ба мусикии попи Эрон шуд. Чи дар солхои пеш аз инкилоб бо таронахое чун «Савготй» ва «Бизан тор» ва чи дар табъид бо корхое хамчун «Шонахоят» ва «Эй ёри ман», ки шеъри он аз Мавлоност. «Кори хуб ироа карданд танхо ба маънои мондан дар колиби мусикии клоссики эронй нест.»

Мустанади «Сухан аз Хоида» тавассути шабакаи эрониёни мукими Хуланд мунташир шудааст ва барои огохии бештар аз ин мустанад метавонед ба торнамои ин филм мурочеъа кунед.

Агар дар Гарб ба сар мебаред ва ба суръати болои Интернет дастрасй доред, гузориши мусавварро инчо бибинед. Агар суръати Интернетатон кунд аст, инчоро фишор дихед.