Violating Nation's Pride

Обрӯи миллатро набозед!

(вижаи "Ногуфтаҳо"-и Нигоҳ)

Танҳо мояи ифтихори мо – тоҷикони бурунмарзӣ аз авзоъи кунунии кишварамон вазъияти озодии нисбии расонаҳо буд. То суҳбат аз озодии сухану матбуъот мешуд, сари мо, тоҷикон, дар маҳфилҳои байнулмилалӣ бо ҳузури ҳампешагонамон аз дигар кишварҳои Осиёи Миёна худ ба худ болотар мерафт. Чун бар пояи тақрибан ҳамаи баррасиҳое, ки чанде пеш дар заминаи озодии матбуъот дар минтақаи Осиёи Марказӣ анҷом шуд, Тоҷикистон дар садри ҷадвал қарор дошт ва ба бовари коршиносон, матбуъоти ҳеч кишвари дигаре дар минтақа аз он ҳадди озодӣ бархурдор набуд.

Акнун зоҳиран қарор аст ин танҳо мавриди ифтихорро ҳам давлат мусодира кунад ва матбуъотеро, ки сари кишварамонро дар арсаи байнулмилалӣ то ҳадде баланд карда буд, ба замин бизанад.

Ҳеч далеле наметавонад ин амали нобихрадонаро тавҷеҳ кунад. Ба замин задани матбуъоти озоди кишвар ҳамсони шикастани ойинаи тамомнамои Тоҷикистон аст. Пас аз он ки ойина шикаста шуд, қарор аст чеҳраатонро дар куҷо бибинеду мураттаб кунед, давлатмардон? Ва оё шармовар нахоҳад буд, агар бо чеҳраи номураттабу ойинанадида дар баробари ҷаҳониён зоҳир шавед? Он ойина мояи обрӯи сарзамини мост ва ҳеч ҳукумате ҳақ надорад онро бишканад. Озодии расонаҳоро рӯзноманигорони тоҷик дар тӯли даҳсолаҳо бо рехтани хуни дилу ҷигару гурда ва шикастани чандин дасту сару гарданашон ба даст овардаанд ва ҳаққи ҳалолашон аст. Ҳаққи ҳалоли сарзамини тоҷикон аст ва танҳо мояи ифтихори ростини мо.

Шармовар аст, ки акнун тақрибан ҳамаи созмонҳои байнулмилалии мустақар дар Душанбе табли нигаронӣ мекӯбанд, ки дастрасӣ ба торнамоҳои хориҷӣ дар Тоҷикистон маҳдуд шудааст ва бисёре аз нашрияҳо ба баҳонаҳое имкони нашр надоранд ва сарнавишти шуморе аз нашрияҳо ҳам бар сардари додгоҳҳо овезон мондааст. Нанговар аст, ки маҳди озодиҳои демукротики Осиёи Миёна дар поёни даҳаи 1980 мелодӣ имрӯза дубора бо ин масъалаҳои як ҷомеъаи ибтидоӣ дасту панҷа нарм кунад. Мо солҳо пеш ин рӯзҳоро пушти сар гузоштаем ва акнун бояд дарс гирифта бошем, ки бастани матбуъоти озод танҳо як натиҷа дорад: ҷамъ шудани буғз дар даруни ҷомеъа пеш аз таркидани он. Ин як қонуни одии физикӣ аст, ки ҳатман давлатмардони мо ҳам аз он огоҳӣ доранд. Як зарфи бузурги пур аз обро тасаввур кунед, ки сахт меҷӯшад, аммо ҳеч сӯрохе надорад, ки бухорашро раҳо кунад. Натиҷаи ин рухдоди физикӣ чи чизе ба ҷуз инфиҷор метавонад бошад? Бастани матбуъоти озод дуруст ҳамсони бастани сӯрохи ҳамон зарфи бузург аст, ки бухор, яъне буғзи ҷомеъаро аз роҳе маъқул раҳо мекунад. Танҳо бадхоҳони миллату сарзамини мо метавонанд хостори такрори мусибате бошанд, ки дар натиҷаи баста мондани сӯрохи он зарфи бузург барои солиёни сол дар авоили даҳаи 1990 рух дод.

Гузашта аз ин, бастани матбуъоти озод ҳеч дардеро даво намекунад. Чи матбуъоти Тоҷикистон бигӯяд, чи нагӯяд, авзоъ ҳамин аст, ки мебинем. Давлат маҷбур аст ба андешидан тан дардиҳад. Ҳукуматҳои мустабид аз истеъдоди андешидан маҳруманд ва фикр мекунанд бо қатлу қамъу задухурду задубурд мешавад мушкилотро ҳал кард ва дер поид. Лутфан як мавриди онро намуна оваред, то бибинем, ки чунин ҳукумати мустабидде пойдор монда бошад. Танҳо ҳукуматҳое мондагоранд, ки аз эътимод ба нафс бархурдор бошанд ва чун инсоне рашиду фарҳехта аз интиқод натарсанд ва аз ҷанбаи созандаи интиқодҳо баҳра бигиранд.

Муҳимтарин вазифаи давлат дифоъ аз мардуми сарзаминаш аст. Бо бастани матбуъоти озод давлат ба хиёли дифоъ аз худаш аст, ки албатта, дар ҷаҳони садаи 21 он ҳам муяссар нест. Акнун иттилоъот ба суръати барқу бод ба дуртарину бастатарин ҷомеъаҳои ҷаҳон ҳам роҳ меёбад ва садҳо абзори тоза барои анҷоми ин кор ихтироъ шудааст. Афзун бар ин, ҳамон гуна ки таъкид шуд, набуди матбуъоти озод муҳкамтарин зарбаро нахуст бар баданаи худи ҳукумат мезанад ва буғзу эътирозоти фурӯхуфтаи мардум оҳиста-оҳиста онро ба нобудӣ мекашонад. Пас оё маҳдуд кардани матбуъоти озод навъе худкушӣ тавассути ҳукумат нест? Мусалламан, ки ҳаст.

Дар ҳоле ки ин сатрҳоро менавиштам, дар матбуъоти Молезӣ (Малайзия) чашмам ба гузорише бархурд, мабнӣ бар як донишҷӯи тоҷик бо номи Азиз, ки гирифтору овора мондааст ва шадидан ба кумак ниёз дорад. Азиз рӯзи душанбеи гузашта (18.10.2010) ба хабаргузориҳо гуфтааст, ки гузарнома ё шиносномаи хориҷиашро коллеҷи Рима дар шаҳри Куоло Ломпур аз ӯ гирифта ва пас надодааст. Дар натиҷа Азизро аз хобгоҳаш берун кардаанд ва ин тоҷик дар хиёбонҳои Молезӣ овора аст. Азиз гуфтааст, ки Тоҷикистон дар Молезӣ сафорат надорад ва ӯ намедонад чи гуна аз мақомоти кишвараш мадад бихоҳад. Агар ҳукумати Тоҷикистон ба фикри дифоъ аз шаҳрвандонаш мебуд, Азизи мо имрӯз дар Молезӣ медонист, ки додашро ба кӣ бигӯяд ва дар хиёбонҳои Куоло Ломпур саргардон намешуд.

Обрӯи Тоҷикистон аз роҳи дифоъ аз матбуъоти озод ва азизҳои овораи тоҷик дар саросари ҷаҳон ба даст меояд, на аз роҳи талош барои ҳифзи курсиҳое, ки зери бори куҳулат ба марзи шикастан расидаанд.