Prix Goncourt for Syngue Sabour

Гункур барои «Санги сабур»

به دبيره پارسی

Нависандае, ки дар авони чавонй аз Афгонистон ба Фаронса панох бурда буд, болотарин чоизаи адабии Фаронсаро ба даст овардааст. Чоизаи Гункур (Goncourt)-и Фаронса ба достони «Санги сабур»-и Атики Рахимй таъаллук гирифт. Ин достон шархи мочарохои занест, ки шавхараш дар давраи чанг мутахаммили зарбаи магзй шуда ва бори рузгору мурокибат аз худро ба души хамсараш андохтааст. Ин достони фаронсавй бо номи порсии «Санги сабур» мунташир шудааст.

Чоизаи Гункур аз соли 1903-и мелодй то кунун хамасола ба бехтарин нависандаи фаронсавизабон эъто мешавад. Бунёдгузори он Эдмунд ду Гункур – нависандаи баноми фаронсавист, ки чоизаро ба ифтихори бародараш Жул ду Гункур, ки у хам нависандаи комгоре буд, поярезй карда буд. Окодемии Гункур мураккаб аз дах нависандаи фаронсавист, ки пас аз арзёбии осори тоза номи нависандаи солро эълом мекунанд. Барандагони чоизаи Гункур голибан ба шухрате фарогир ва фуруши фаровони осорашон даст меёбанд.

Аммо Атики Рахимй аз муддатхо пеш аз чумлаи машхуртарин ва пуртарафдортарин нависандагони Фаронса будааст. «Хокистару хок»-и Атики Рахимй, ки баъдан мабнои як филми хунарй хам вокеъ шуд, нахустин достони нависанда аст, ки дар Фаронса ва Олмон бештарин фурушро дошт. Атики Рахимй дар гуфтугуе бо рузномаи «Индепендент»-и чопи Ландан дар мохи десомбри 2002 дар бораи румони «Хокистару хок» гуфта буд:

«Алорагми мавзуъи достони «Хокистару хок» ман мехостам дар он бо вожагони порсй, ки забони модарии ман аст ва бо аносири шифохй ва навиштории он бозй кунам. Ин китоб пур аз хушунат аст, аммо зери сатрхои он замзамаи ашъори садаи сездахуми мелодиро хам метавон шунид.»

Амири Фулодй, рузноманигори мукими Ландан дар бораи румони «Хокистару хок» мегуяд:

«Румони «Хокистару хок» чузъи маъдуди румонхоест, ки вакте чанд сатри аввали онро бихонй, дигар наметавонй аз даст бигзориаш. Ин румон аз забони дуввумшахс ривоят шудааст. «Дастгир» танхо пирмарде, ки бо наваи хурдсолаш (Ёсин) аз як карияи вайроншуда дар асари бумбборони русхо бокй мондаанд. Вахшати бумбборон ва садои махиби бумбафканхо шунавоии Ёсинро низ аз у гирифтааст. Аммо у фикр мекунад, ки баъд аз бумбборон хама хафа шудаанд. Ва хеч чизу хеч кас, хатто падарбузургаш дигар садое надоранд.»

Румони «Санги сабур»-и Атик Рахимй, ки чоизаи Гункурро барои у ба армугон овард, то кунун ба забони порсй баргардон нашудааст. Амири Фулодй, ки бо Атики Рахимй гуфтугуе телефунй анчом додааст, гуфт:

«Достони «Санги сабур» аз хофизаи як зани афгон барои худаш ривоят мешавад. Дар ин достон як мард дар чидоли номаълуме мачрух шуда, дар холати байни маргу зиндагй аст ва факат нафас мекашаду бас. Муллои русто ба занаш гуфта, бояд канори болини шавхараш бинишинад ва хар руз аз бом то шом яке аз асомии Парвардигорро бихонаду тасбех бигардонад, то шавхараш саломаташро бозёбад. Аммо зан ором-ором ва нохоста ба худаш боз мегардад, ба дарунаш, ва аз захмхои даруниаш мегуяд, ки зиндагии уро чун муриёна хурдааст. Мухотаби зан низ дар вокеъ худаш аст. Чун зан медонад, ки шавхари нимачон ва ба игморафтааш аз дунёи перомун, хузури у ва харфхое, ки мезанад, бехабар аст. Идомаи ин гуфтугухои танхойи занро часуртар мекунад ва у охиста-охиста аз розхое, ки солхо аз шавхараш мактум нигах дошта буд, парда бар медорад. Шикоят мекунад, аз ситамхои шавхараш мегуяд, аз ситамхое, ки бар равони у, ба хусус бар тани у раво дошта шуда, мегуяд ва танашро, он гуна ки худаш мефахмад, ба шавхараш арза мекунад.»

Амири Фулодй афзуд:

«Чудо аз матни ривоят «Санги сабур» Атики Рахимй бо забони фаронсавй низ бархурди гайрихинчоре (номаъмул) карда ва ин чанба низ ба шухрати ин китоб дар миёни хонандагони фаронсавй мусоъидат кардааст. Аз вакте хабар шудаам румони «Санги сабур» барандаи чоизаи адабии Фаронса шуда, пайваста ба ин фикр мекунам, ки агар ин достон ба забони фаронсавй набуд, боз хам чунин иттифоке меуфтод? Ва Атики Рахимй дар канори нависандагоне чун Ондре Молру, Морсел Пруст, Мишел Турние ва Потрик Мудёну ва дигар барандагони чоизаи Гункур карор мегирифт? Оё агар «Бодбодакбоз» ва «Хазор хуршедру»-и Холид Хусейнй ба инглисй набуданд, боз хам хамин сарнавиштро доштанд? Шояд на. Вале ба як чиз имон овардаам ва он ин, ки фарзандони кишвархое, ки дар он достонгуйи, шохномахонй, гуш додан ба афсонахо ва киссахои асотирй чузъи фарханг аст, метавонанд ровиён ва киссагуёни хубе бошанд. Забоне агар дошта бошанд.»

Атики Рахимй забони фаронсавиро дар даврони навчавонй дар Афгонистон фаро гирифта буд. У шаш сол пеш дар гуфтугу бо рузномаи «Индепендент» дар бораи худаш гуфта буд:

«Ман дар шахри Кобуле ба дунё омадам, ки барояш мафхумхое чун точику паштун маъно надошт. Модарам омузгор буд ва падарам фармондори як вилоят дар давраи салтанати Зохиршох. Падарам буд, ки маро бо осори Виктур Хугу ошно кард ва дар хонаи мо хамеша тарчумаи осори Штойнбек ва Вирчиниё Вулф пайдо мешуд ва хар як узви хонавода баланд буд шеъре бихонад ё бисурояд.»

Атики Рахимй зодаи соли 1962-и мелодист. У дар дабиристони фаронсавии Кобул омузиш дид. Падари у, ки аз фармондорони давраи Зохиршох буд, пас аз кудетои соли 1973 барои се сол зиндонй шуд. У таи муддате кутох бо падараш дар табъид дар Хиндустон ба сар бурд ва пас аз ишголи Афгонистон тавассути Иттиходи Шуравй дар соли 1979 ба Кобул баргашт, дар риштаи забону адаб тахсил кард ва мунтакиди синемо шуд. Дар синни бисту дусолагй Афгонистонро ба касди Покистон тарк кард. Соли 1985 Фаронса уро ба унвони паноханда пазируфт. Атики Рахимй форигуттахсили донишгоххои Руан ва Сурбуни Фаронса аст.