Karzai = Ahmadinejad? Dr. Abdullah = Mousavi?

Карзай = Ахмадинажод? Др. Абдуллох = Мусавй?

به دبيرۀ پارسی زير مطلب سيريليک

Номзадхои раёсати чумхурии Афгонистон хак доранд то поёни имруз корзори таблиготии худро идома диханд ва аз 48 соъат пеш аз баргузории раъйгирй бояд дигар забон ба таблиги худ ё накухиши ракибони худ нагушоянд. Дар бисёре аз кишвархо ин фосилаи сукути таблиготй 24 соъат аст, аммо на дар Афгонистон.

Корзори интихоботи раёсати чумхурии Афгонистон ду мох пеш бо 41 номзад огоз шуд ва акнун бо 30 номзад ба сар мерасад. 11 номзад дар нимарох номзадии худро ба нафъи ин ё он кондидои бартар пас гирифтанд.

Боризтарин чехрахое, ки дар миёни номзадхо мондаанд, мусалламан, шахси раисичумхур Карзай ва ракиби умдаи у дуктур Абдуллох аст. Номи Ашраф Ганй Ахмадзай ва Рамазони Башардуст хам дар миёни номзадхои нисбатан махбуб дида мешавад. Дар огози муборизот хадси коршиносон бар ин буд, ки Хомид Карзай бе захмати чандоне дар ин масоф пируз хохад шуд. Аммо бо гузашти замон ва бо чилваи тахсинбарангези дуктур Абдуллох дар сафархои таблиготиаш дидгоххои коршиносона ва омори назарсанчихо то хадди зиёде тагйир кард. Акнун бовари голиб бар ин аст, ки Карзай дар ин интихобот бо ракиби сарсахту кавие рубаруст ва хатто имкон дорад интихобот вориди даври дуюм шавад ва Карзайу дуктур Абдуллох ба пайкори тан ба тан бираванд. Ин мавзуъ то се-чахор рузи дигар, дар паи эъломи натичахои раъйгирй ошкор хохад шуд.

Корзори интихоботии Афгонистон ин бор аз хар навъ интихоботи дигар дар ин кишвар башиддат мутафовит аст ва то хадди зиёде аз корзори интихоботии Эрон моя гирифтааст. Корбурди расонахои навин, ба монанди Facebook-у Twitter, паёмакхои телефунй, мунозироти телевизюнии номзадхо, дар канори интихоби ранги вижа корзори интихоботии ду кишварро ба хам шабех кардааст. Сахнаороии интихоботи Афгонистон ба гунаест, ки коршиносон ба нохудогох Карзайро дар макоми Ахмадинажод ва дуктур Абдуллохро дар чойгохи Мусавй карор медиханд. Чои ранги сабзи чунбиши Эронро дар Афгонистони хамсоя ранги обии дуктур Абдуллох гирифтааст. Худи дуктур Абдуллох хам мункири ин хамонандй нест ва мегуяд: «Мо бо ранги обй ба суи ояндае сабз меравем.»

Хаводорони сарсахти дуктур Абдуллох голибан аз чумлаи хомиёни Чабхаи шимоли Афгонистон ва пайравони Ахмадшохи Масъуди мархуманд. Аз суи дигар, доштани падари паштун ва модари точик ба дуктур Абдуллох тавоноии чазби раъйхои ду кавми умдаро додааст. Аз хамин холо бархе аз хаводорони у тахдид кардаанд, ки бо хар навъ тахаллуф дар раъйгирй мукобила хоханд кард.. Ба гуфтаи яке аз онхо дар торнамои Facebook, эътирози хаводорони дуктур Абдуллох «ба шеваи афгонй» ва бо истифода аз «Колошникуф» сурат хохад гирифт. Ин навъ тахдидхо фазои Афгонистонро танишолуд кардааст ва ба назар меояд, ки ин кишвари чангзада обистани хаводиси пурошуби дигарест.

Аммо он чи дар корзори интихоботии Афгонистон хоизи ахамият аст ва барои кишвархои бастае чун Точикистон метавонад омузанда бошад, риъояти усули демукросй дар он буд. Яъне Афгонистон дар айни фаро гирифтани дарси демукросй ба давлатхои мустабидди хамсоя хам дарс медихад. Интикод аз раисичумхури вакт накли махофили мухолифони Карзай буд ва дар барномахои телевизюнй бемумонеъат пахш мешуд. Ба гунае, ки худи Карзай аз ширкат дар нахустин мунозираи телевизюнй дар шабакаи «Тулуъ» сар печид ва ин шабакаро ба доштани мавзеъи суъ муттахам кард. Яъне раисичумхури кишвар дар баробари як расона мавзеъ гирифт, ки нишони истиклоли раъйи расона аст.

Дар миёни хостахои номзадхо хам озодй ва гуногунии дидгоххо эхсос мешавад. Аз як су касе чун Башардуст эълом мекунад, ки дар сурати пирузй шахри Пешовари Покистон ва Исфахони Эронро ишгол хохад кард. Аз суи дигар номзаде чун Латифи Пидром мегуяд, ки казияи хатти Дюронд ва мунокиша бо Покистонро бо бахшидани он хок ба Исломобод хохад баст ва Афгонистонро ба кунфедеросиюне табдил хохад кард, ки дар он Толибон хам дар хитаи нуфузашон хукумати худро хоханд дошт. Тайфи хостахо бисёр васеъ аст ва ба хамон андоза дорои ифроту тафрити сиёсист. Аммо он чи мусаллам аст, равони сиёсии зиндаи мардуми Афгонистон аст, ки бо вучуди он хама чангу хунрезй ва хатароти кунунй хамчунон дам аз истиклолу озодй ва шукуфойи мезананд.

کرزی = احمدی نژاد؟ دکتر عبدالله = موسوی؟

نامزدهای رياست جمهوری افغانستان حق دارند تا پايان امروز کارزار تبليغاتی خود را ادامه دهند و از 48 ساعت پيش از برگزاری رأيگيری بايد ديگر زبان به تبليغ خود يا نکوهش رقيبان خود نگشايند. در بسياری از کشورها اين فاصلۀ سکوت تبليغاتی 24 ساعت است، اما نه در افغانستان.

کارزار انتخابات رياست جمهوری افغانستان دو ماه پيش با 41 نامزد آغاز شد و اکنون با 30 نامزد به سر می رسد. 11 نامزد در نيمه راه نامزدی خود را به نفع اين يا آن کانديدا پس گرفتند.

بارزترين چهره هايی که در ميان نامزدها مانده اند، مسلماً شخص رئيس جمهور کرزی و رقيب عمدۀ وی دکتر عبدالله است. نام اشرف غنی احمدزی و رمضان بشردوست هم در ميان نامزدهای نسبتاً محبوب ديده می شود. در آغاز مبارزات حدس کارشناسان اين بود که حامد کرزی بی زحمت چندانی در اين مصاف پيروز خواهد شد. اما با گذشت زمان و با جلوۀ تحسين برانگيز دکتر عبدالله در سفرهای تبليغاتی اش ديدگاه های کارشناسانه و آمار نظرسنجی ها تا حد زيادی تغيير کرد. اکنون باور غالب بر اين است که کرزی در اين انتخابات با رقيب سرسخت و قوی ای روبروست و حتا امکان دارد انتخابات وارد دور دوم شود و کرزی و دکتر عبدالله به پيکار تن به تن بروند. اين موضوع تا سه-چهار روز ديگر، در پی اعلام نتيجه های رأيگيری آشکار خواهد شد.

کارزار انتخاباتی افغانستان اين بار از هر نوع انتخابات ديگر در اين کشور به شدت متفاوت است و تا حد زيادی از کارزار انتخاباتی ايران مايه گرفته است. کاربرد رسانه های نوين، به مانند فيس بوک، تويتر، پيامک های تلفنی، در کنار انتخاب رنگ ويژه، کارزار انتخاباتی دو کشور را به هم شبيه کرده است. صحنه آرايی انتخابات افغانستان به گونه ای است که کارشناسان به ناخودآگاه کرزی را در مقام احمدی نژاد و دکتر عبدالله را در جايگاه موسوی قرار می دهند. جای رنگ سبز جنبش ايران را در افغانستان همسايه رنگ آبی دکتر عبدالله گرفته است. خود دکتر عبدالله هم منکر اين همانندی نيست و می گويد: ما با رنگ آبی به سوی آينده ای سبز می رويم."

هواداران سرسخت دکتر عبدالله غالباً از جملۀ حاميان جبهۀ شمال افغانستان و پيروان احمدشاه مسعود مرحومند. از سوی ديگر، داشتن پدر پشتون و مادر تاجيک به دکتر عبدالله توانايی جذب رأی های دو قوم عمده را داده است. از همين حالا برخی از هواداران او تهديد کرده اند که با هر نوع تخلف در جريان رأیگيری مقابله خواهند کرد. به گفتۀ يکی از آنها در تارنمای فيس بوک، اعتراض هواداران دکتر عبدالله "به شيوۀ افغانی" و با استفاده از "کالاشنيکف" صورت خواهد گرفت. اين نوع تهديدها فضای افغانستان را تنش آلود کرده است و به نظر می آيد که اين کشور جنگ زده آبستن حوادث پرآشوب ديگری است.

اما آن چه در کارزار انتخاباتی افغانستان حائز اهميت است و برای کشورهای بسته ای چون تاجيکستان می تواند آموزنده باشد، رعايت اصول دمکراسی در آن بود. يعنی افغانستان در عين فرا گرفتن درس دمکراسی به دولت های مستبد همسايه هم درس می دهد. انتقاد از رئيس جمهور وقت نقل محافل مخالفان کرزی بود و در برنامه های تلويزيونی بی ممانعت پخش می شد. به گونه ای که خود کرزی از شرکت در نخستين مناظرۀ تلويزيونی در شبکۀ طلوع سر باز زد و اين شبکه را به داشتن موضع سوء متهم کرد. يعنی رئيس جمهور کشور در برابر يک رسانه موضع گرفت که نشان استقلال رأی رسانه است.

در ميان خواسته های نامزدها هم آزادی و گوناگونی ديدگاه ها احساس می شود. از يک سو کسی چون بشردوست اعلام می کند که در صورت پيروزی شهر پيشاور پاکستان و اصفهان ايران را اشغال خواهد کرد. از سوی ديگر، نامزدی چون لطيف پدرام می گويد که قضيۀ خط دوراند و مناقشه با پاکستان را با بخشيدن آن خاک به اسلام آباد خواهد بست و افغانستان را به کنفدراسيونی تبديل خواهد کرد که در آن طالبان هم در حيطۀ نفوذشان حکومت خود را خواهند داشت.

طيف خواسته ها بسيار وسيع است و به همان اندازه دارای افراط و تفريط سياسی است. اما آن چه مسلم است، روان سياسی زندۀ مردم افغانستان است که با وجود آن همه جنگ و خونريزی و خطرات کنونی همچنان دم از استقلال و آزادی و شگوفايی می زنند.