What is essential is invisible to the eye

Ниход ва гавхарро чашми сар намебинад

Шохзода-кучулу
ба калами Онтуон ду Сан Экзюперй
Бахши 21*

Le Petit Prince
Antoine de Saint-Exupéry
21
به دبيره پارسی

Он вакт буд, ки сару каллаи рубох пайдо шуд.

Рубох гуфт:

- Дуруд.

Шахриёри кучулу (хурд) баргашт, аммо касеро надид. Бо вучуди ин бо адаби тамом гуфт:

- Дуруд.

Садо гуфт:

- Ман ин чоям, зери дарахти себ...


Шахриёри кучулу гуфт:

- Кй хастй ту? Ачаб хушгилй!

Рубох гуфт:

- Ман як рубохам.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Биё бо ман бозй кун. Намедонй чи кадр дилам гирифта...

Рубох гуфт:

- Наметавонам бо ту бозй кунам. Хануз ромам накардайи охир.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Пузиш мехохам.

Аммо фикре карду пурсид:

- «Ром кардан» яъне чи?

Рубох гуфт:

- Ту ахли ин чо нестй. Паи чй мегардй?

Шахриёри кучулу гуфт:

- Паи одамхо мегардам. Нагуфтй «ром кардан» яъне чй.

Рубох гуфт:

- Одамхо туфанг доранд ва шикор мекунанд. Инаш асбоби нигаронй аст! Аммо мургу мокиён хам парвариш медиханд ва хайрашон факат хамин аст. Ту паи мург мегардй?

Шахриёри кучулу гуфт:

- На, паи дуст мегардам. «Ром кардан» яъне чй?

Рубох гуфт:

- Як чизест, ки пок фаромуш шуда. Маъниаш эчоди алока кардан аст.

- Эчоди алока кардан?

Рубох гуфт:

- Маълум аст. Ту ал-он барои ман як писарбачайи, мисли садхо хазор писарбачаи дигар. На ман хеч ниёзе ба ту дорам, на ту хеч ниёзе ба ман. Ман хам барои ту як рубохам, мисли садхо хазор рубохи дигар. Аммо агар манро ром кунй, хар дуямон ба хам ниёз пайдо мекунем. Ту барои ман миёни хамаи олами мавчуд ягона мешавй, ман барои ту.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Кам-кам дорам мефахмам. Як гуле хаст, ки гумонам маро ром карда бошад.

Рубох гуфт:

- Баъид нест. Руи ин кураи Замин хазор чур чиз мешавад дид.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Ух на! Он руи кураи Замин нест.

Рубох, ки ангор хисобй шигифтзада шуда буд, гуфт:

- Руи як сайёраи дигар аст?

- Оре.

- Дар он сайёра шикорчй хам хаст?

- На.

- Вох! Чи кадр чолиб! Мургу мокиён чи тавр?

- На.

Рубох ох кашиду гуфт:

- Хамешаи Худо як пои бисот ланг аст! (Хеч чиз беъайб нест).

Аммо паи харфашро гирифту гуфт:

- Зиндагии якнавохте дорам. Ман мургро шикор мекунам, одамхо маро. Хамаи мургхо айни хаманд, хамаи одамхо хам айни хаманд. Ин вазъ як хурда хулкамро танг мекунад (норохатам мекунад). Аммо агар ту манро ром кунй, ангор ки зиндагиамро чарогон карда бошй. Он вакт садои поеро мешиносам, ки бо хар садои пои дигар фарк мекунад. Садои пои дигарон маро водор мекунад, ки зери замин панох бибарам, аммо садои пои ту мисли оханге маро аз сурохам мекашад берун. Тоза, нигох кун, он чо гандумзорро мебинй? Барои ман, ки нон намехурам, гандум чизи бефоидаест. Пас гандумзор хам маро ба ёди чизе намеандозад. Асбоби таассуф аст. Аммо ранги мухои ту тилоист. Пас вакте ки ромам кардй, махшар мешавад! Гандум, ки тилоиранг аст, маро ба ёди ту меандозад ва садои бодро хам ки дар гандумзор мепечад, дуст хохам дошт...

Рубох хомуш шуд ва муддати зиёде шахриёри кучулуро нигох кард. Он вакт гуфт:

- Хохиш мекунам, манро ром кун.


Шахриёри кучулу посух дод:

- Дилам хеле мехохад, аммо вакти чандоне надорам. Бояд биравам дустоне пайдо кунам ва аз хеле чизхо сар дарорам (хеле чизхоро бифахмам).

Рубох гуфт:

- Одам факат аз чизхое, ки ром кунад, метавонад сар дарорад. Инсонхо дигар барои фахмидани чизхо вакт надоранд. Хама чизро хаминчурй хозиру омода аз дукконхо мехаранд. Аммо чун дукконе нест, ки дуст муъомила кунад, одамхо бедуст мондаанд... Ту агар дуст мехохй, хуб, манро ром кун.

Шахриёри кучулу пурсид:

- Рохаш чист?

Рубох посух дод:

- Бояд хеле-хеле хавсала кунй. Аввалаш андаке дуртар аз ман инчурй миёни алафхо менишинй. Ман зеричашмй нигохат мекунам ва ту лом то ком хеч чиз намегуйи. Чун сухан сарчашмаи хамаи суитафохумхост. Ивазаш метавонй хар руз андаке наздиктар бинишинй.

Фардои он руз дубора шахриёри кучулу омад. Рубох гуфт:

- Кош сари хамон соъати дируз омада будй. Агар, масалан, сари соъати чахори баъд аз нимруз биёйи, ман аз соъати се дар дилам канд об мешавад ва хар чи соъат пештар биравад, бештар эхсоси шодию хушбахтй мекунам. Соъат чахор ки шуд, дилам шур задан бино мекунад ва нигарон шудан. Он вакт аст, ки кадри хушбахтиро мефахмам! Аммо агар ту вакту бевакт биёйи, ман аз кучо бидонам чй соъате бояд диламро барои дидорат омода кунам?.. Хар чизе барои худаш коъидае дорад.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Коъида яъне чй?

Рубох гуфт:

- Ин хам аз он чизхоест, ки маъмулан нодида гирифта мешавад. Ин хамон чизест, ки боъис мешавад фалон руз бо бокии рузхо ва фалон соъат бо бокии соъатхо фарк кунад. Масалан, шикорчихои мо миёни худашон расме доранд ва он ин аст, ки панчшанбехо бо духтархои дех мераванд ракс. Пас панчшанбехо Баракушони ман аст. Барои худам гардишкунон меравам то дами токзор. Холо агар шикорчихо вакту бевакт мераксиданд, хамаи рузхо шабехи хам мешуд ва мани бечора дигар фурсату фарогате намедоштам.

Ба ин тартиб шахриёри кучулу рубохро ром кард.

Лахзаи чудойи, ки наздик шуд, рубох гуфт:

- Ох! Наметавонам чилави ашкамро бигирам.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Гунохи худат аст. Ман ки бадатро намехостам. Худат хостй ромат кунам.

Рубох гуфт:

- Хамин тавр аст.

Шахриёри кучулу гуфт:

- Охир ашкат дорад сарозер мешавад!

Рубох гуфт:

- Хамин тавр аст.

- Пас ин мочаро фоидае ба холи ту надошта.

Рубох гуфт:

- Чаро. Ба хотири ранги гандум.

Баъд гуфт:

- Бирав, як бори дигар гулхоро бибин, то бифахмй, ки гули худат дар чахон ягона аст. Вакте ки баргаштй, бо хам видоъ мекунем ва ман ба унвони хадя розеро ба ту мегуям.

Шахриёри кучулу бори дигар ба тамошои гулхо рафт ва ба онхо гуфт:

- Шумо сари сузане ба гули ман намемонед ва хануз хеч чиз нестед. На касе шуморо ром карда, на шумо касеро. Дуруст хамончурй хастед, ки рубохи ман буд: рубохе буд мисли сад хазор рубохи дигар. Уро дусти худам кардам ва холо дар хамаи чахон ягона аст.

Гулхо хисобй аз у шарм карданд.

Шахриёри кучулу сухбаташро идома дод:

- Хушгилед, аммо холй хастед. Бароятон намешавад мурд. Гуфтугу надорад, ки гули маро хам рахгузаре мисли шумо мебинад. Аммо у ба танхойи аз хамаи шумо сар аст. Чун факат уст, ки обаш додаам. Чун факат уст, ки зери хубобаш гузоштам. Чун факат уст, ки барояш хифоз дуруст кардаам. Чун факат уст, ки кирмхояшро куштаам (чуз ду-сетое, ки мебоист парвона бишаванд). Чун факат уст, ки пои гилагузорихо ё худнамоихо ва хатто гохе пои бугз кардану хеч чиз нагуфтанхояш нишастаам. Чун у гули ман аст.

Ва баргашт пеши рубох. Гуфт:

- Худо нигахдор!.. Ва аммо розе, ки гуфтам, хеле сода аст: чуз бо дил хеч чизро, чунон ки бояд, намешавад дид. Ниход ва гавхарро чашми сар намебинад.

Шахриёри кучулу, барои он ки ёдаш бимонад, такрор кард:

- Ниход ва гавхарро чашми сар намебинад.

- Арзиши гули ту ба кадри умрест, ки барояш сарф кардайи.

Шахриёри кучулу, барои он ки ёдаш бимонад, такрор кард:

- Ба кадри умрест, ки барояш сарф кардаам.

Рубох гуфт:

- Инсонхо ин хакикатро фаромуш кардаанд, аммо ту набояд фаромушаш кунй. Ту, то зиндайи, нисбат ба чизе, ки ромаш кардайи, масъулй. Ту масъули гулат хастй...

Шахриёри кучулу, барои он ки ба ёдаш бимонад, такрор кард:

- Ман масъули гулам хастам.

*баргардони Ахмади Шомлу бо дасткорихои Як Дарвеш