Jesus, a Reincarnation of Mithra?

Исои Масех хамон Митрост?

Шаби 20 десомбр шуморе аз порсигуён дар яке аз толорхои шахри Ландан гирди хам омаданд, то Шаби Ялдоро канори хам гиромй доранд. Матни зер фишурдаи суханронии ман дар он нишаст аст.


Дар Бохтарзамин боз хам мавсими чашнхои зимистонй фаро расида ва дар гушаву канор мешавад чарогонии шахр ва кочхои оростаро дид. Мо хам имшаб ин чо гирди хам омадем, ки чашни бостонии худамонро гиромй дорем. Оё ин як тасодуф аст? Ба хеч руй чунин нест. Шаби Ялдо ё Шаби Чиллаи мо бо чашни Крисмаси тарсоён (масехиён) пайванди танготанге дорад. Ва дар вокеъ, дуввумй баромада аз чашни нахуст аст, ки тавзехи комили он фурчаи бештар мехохад, аммо дар ин чо ба кутохй мешавад решахои он пайвандро намоён кард.

Агар аз як тарсои боварманд бихохед, ки Исои Масехро бароятон тавсиф кунад, чунин номхо ва фуруза (сифат)-хоро хохед шунид: Рох, Ростй, Равшанойи, Рахоибахш, Мавъуд, Мунчй, Чахон, Писари Худо ва Чупони Хуб. Аммо садхо сол пеш аз зоиши фарзии Исои Масех гузаштагони хамин фарангиён ин фурузахову номхоро ба эзиде дигар нисбат медоданд, ки Митро ё Мехри эронй буд. Чам (маъно)-и ин вожаи бостонй хамон «мехр»-и кунунй ва «хуршед» ва хамчунин «паймон» буд.

Оё тасодуф аст, ки имруза масехиён ба якшанбе «рузи Хуршед» мегуянд? (Sunday-и инглисй, Sontag-и олмонй ва Zondag-и хуландй намунахое аз он аст). На хайр. Чаро ки рузи якшанбе пеши пайравони кеши митроисм (мехрпарастй) хам испанду арчманд буд ва мехрпарастони фарангй ба он «рузи Худованд» мегуфтанд.

Пойтахти бузургтарин фиркаи масехиён, яъне котуликхо, Вотикон аст. Ба марде, ки ин фиркаро рахбарй мекунад, «поп» мегуянд». Чолиб ин чост, ки рахбари кеши мехрпарастй дар Бохтарзамини бостон хам дар Вотикон менишаст ва мард буд ва лакаби «попо»-ро дошт, ки бо вожаи «бобо»-и порсй хамреша аст. Оё мешавад инро хам як тасодуф донист?

Helio Biblia ё Holy Bible

Хуб, агар аз ин нукта хам чашм бипушем, боз хам риштаи ин хамонандихо пора намешавад. Масехиён ба китоби мукаддаси худ Bible ё Biblia мегуянд, ки баргирифта аз вожаи лотинии “biblia” ба чам (маъно)-и китоб аст. Пеш аз падидории кеши масехият дар Бохтарзамин хам ба навиштахои испанд ва мукаддас Helio Biblia мегуфтанд, ки ба чам (маъно)-и «китоби Офтоб» ё «китоби мукаддас» буд, ба монанди Holy Bible дар инглисй.

Афзун бар ин, 25 десомбр дар Урупо пеш аз ру овардани мардум ба масехият хам мухимтарин чашни сол будааст. Аммо дар он даврон рузи мелоди Митроро чашн мегирифтанд, на Масех. Митро хам аз як душиза (бокира) дар хузури чупонхо зода шуда, Исои Масех хам. Митро хам як омузгор ва устод буд ва 12 ёр дошт ва муъчиза мекард, Исои Масех хам. Митро хам ба монанди Исои Масех зери хок дафн шуда буд, аммо пас аз се руз зинда шуд ва ба малакут суъуд кард.

Пас ба хеч руй хамонандии ин хама чузъиёти зиндагй миёни худои Эрони бостон ва Исои Масех наметавонад тасодуфй бошад, балки дар вокеъ, кеши масехият сурати тозае аз кеши мехрпарастист, ки замоне ба Бохтарзамин рох ёфта буд ва албатта, дар он дахлу харчхои бисёре анчом гирифтааст.

Бо ин ки масехият ба шиддат тахти таъсири мехрпарастии эронй буда, Митро хам танхо худои ахди бостон набуд, ки дорои ин хама вучухи ташобух ё хамонандй бо Исои Масех аст. Кришно, эзиди хинду хам 1200 пеш аз зоиши Масех аз душизае бо номи Devaki ба дунё омада буд ва «Писари Худо» ном дошт. Ба хангоми зоиши Кришно хам мардони хирадманд ва чупонхо хозир буданд. Кришно хам муъчизаву афсун мекард, нобиноёнро бино мекард, девхоро аз ниходи инсонхо меронд ва мурдаро зинда мекард.

Кришноро ба чалипо кашида буданд. У хам мурду дафн шуд ва пас аз се руз бозпас зинда шуд ва суъуд кард ва хиндувон уро ба унвони «Рахоибахши инсонхо» мепарастанд. У худро «Растохез» ва «Рохе ба суи Падар» номид.

Бостонитарин Масех

Хазорон сол пеш аз пайдоиши Кришнову Митрову Исо хам дар Мисри бостон худои Хуршед буд, Horus ном.

Horus хам рузи 25 десомбр, мунтахо 3000 сол пеш аз зоиши Масех ба дунё омад; модари у хам душизае буд бо номи Iris-Meri. Муждаи зоиши уро хам монанди зоиши Исо ситорае дар Ховар расонд ва хангоми зоиши у хам се марди хирадманд канори болини модараш хозир буданд. Вай дар сисолагй гусли таъмид шуд. Аз он ба баъд Horus гирди чахон мегашт ва муъчиза мекард ва El-Azar-us ном мурдаеро зинда кард. Horus хам ба монанди Исои Масех руи об рох мерафт, саранчом ба чалипо кашида шуд, хоксупорй шуд ва дар нихоят ба растохез расиду суъуд кард. Фурузахо ва номхое, ки ба Horus нисбат медоданд, Рох, Мохигир, Ростй, Равшанойи, Фарзанди масхшудаи Худо (яъне масехи Худо), Чупони хуб, Барраи Худованд ва Сухан буд. У хам 12 ёр ё хаворй (апостол) дошт.

Эзидони дигари чахони бостон хам хастанд, ки рузи 25 десомбр зода шудаанд, ба монанди Attis, Dionysus, Adonis ва Prometheus – аз эзидони юнонй. Бештари онхо ба монанди Исои Масех ба чалипо кашида шуданд, дафн шуданд, зинда шуданд ва суъуд карданд.

Чаро 25 десомбр?

Аммо чи розе дар ин рузи вижа нухуфта аст? Чаро ин хама худоёну эзидону вахшурон бояд дар як рузи бахусус зода шуда бошанд? Ва пайванди онхо бо Хуршед чист?

Мардумони бостон, ба вижа дар фалоти Эрон ва Ховари Миёна, чобачоии ситорахо ва тагйири рузу шабу мохро бо диккату мушикофй пайгирй мекарданд. Аз ин чост, ки илми ахтаршиносй дар он бахш аз чахон пешрафтатар буд. Онхо дарёфта буданд, ки хамасола то рузи 21 ё 22 десомбр, баробар бо поёни мохи озар ва огози даймох, хуршед ба самти чануб нузул мекунад ва то ба ин руз мерасад, аз харакат ба суи чануб бозмемонад ва мо шохиди дарозтарин шаби сол мешавем. Ин ист ё таваккуфи хуршед то се руз ба дарозо мекашад. Пас аз се руз хуршед дубора ба суи шимол харакат мекунад. Огози дубораи харакати хуршед ё бозгашти хуршед маъмулан бо 25 десомбр мусодиф мешавад. Гузаштагони мо ин бозгаштро «зоиши дубораи Хуршед» ё «мелоди Мехр» медонистанд. Вожаи суриёнии «ялдо» хам бо вожагонии тозии «валад» ва «таваллуд» хамреша аст.

Пас ин на Митрову Исову Кришнову Диюнисусу Отисанд, ки барои се руз мемиранду дубора зинда мешаванд, балки хуршед аст, ки барои се руз бозмеистад ва дубора рох меуфтад.

Ва агар харакати хуршед дар ин рузхоро руи когаз тарсим кунем, хохем дид, ки хатти сайри хуршед ва хатти уфук дар таркиби хам чалипо (салиб)-ро шакл медиханд. Дар бархе аз фиркахои масехият дар миёнаи чалипо як доираро мебинем, ки намоди худи хуршед ба хангоми таваккуф дар конуни ин ду хатти буранда (мутакотеъ) аст. Аз ин ру бештари эзидони ёдшуда ба ногузир ба чалипо кашида шудаанд.

Шумораи 12 хам ки дар хамаи ин достонхо омадааст ва шумори ёрони хуршед аст, дар вокеъ 12 бурч ё мохест, ки хама медонем. Бад-ин гуна, метавон гуфт, ки вучуди 12 амшоспанд дар кеши зартуштй ва чи басо 12 имом дар мазхаби ташайюъи ислом метавонад як амри тасодуфй набошад.

Ба ростй, ки «банй одамй зи як гавхаранд.»

Пас Шаби Ялдо ва Крисмас хар ду чашнхое бисёр муртабитанд ва хар ду, дар вокеъ, бузургдошти зоиши дубораи Хуршеданд.

Фармонравоёни импротурии Руми бостон барои садхо сол пайрави кеши эронии мехрпарастй буданд. Кеше, ки шояд 4000 сол пеш дар Эрон падид омада буд ва дар хамон чо хам бархе аз дуктринхои бобилиро пазируфта буд. Мехрпарастй Хиндустон ва Чинро дарнавардид ва саросари хоки импротурии Румро тасхир кард; аз Скотланд то Сахрои Бузург доман кашид ва аз Испониё то Дарёи Сиёх. Бозмондаи ниёишгоххои митройи дар Бритониё, Итолиё, Румонй, Олмон, Мачористон, Булгористон, Туркия, албатта, Эрон, Арманистон, Сурия, Исроил ва Офрикои Шимолй кашф шудаанд. Ва ин густариши динии Эрон бидуни чангу хунрезй, бо такя бар неруи сухан анчом гирифт.

Яке аз кухантарин ниёишгоххои митройи дар шахри Руми Итолиё зери калисои кунунии St. Clemente дар наздикии Colosseum вокеъ аст. Яъне ба хамон шитобе, ки мардуми Урупо ба кеши тозаи масехият ру меоварданд, ё дар вокеъ, кеши бостонии митроисмро дасткорй мекарданд, ниёишгоххои митройи хам чои худро ба калисохо медоданд. Хамон тавре ки ишора шуд, Вотикони кунунй дар давраи мехрпарастй хам хамин чойгохро миёни мехрпарастон дошт, ки акнун миёни масехиён дорад. Чашни Ялдои мо хам дар Руми бостон бо номи Sol Invicta (Хуршеди Шикастнопазир) бургузор мешуд.

Дар Мисри бостон хам зоиши дубораи хуршедро гиромй медоштанд ва онро 12 руз чашн мегирифтанд, ба нишони 12 бурчи сол, ки бо гохшумории фарангии кунунй рузхои 25 десомбр то 6 жонвие (январ)-ро дарбар мегирифт. Чолиб ин чост, ки калисохои юнонй ва арманй то кунун рузи 6 жонвие (январ)-ро рузи мелоди Масех медонанд.

Аммо Шаби Ялдои мо бо бовархои маздаяснй сахт гирех хурдааст. Пеши ниёкони маздаяснии мо вопасин рузи мохи озар чам (маъно)-и вижае дошт. Дар ин дарозтарин шаб Ахриман дар авчи кудрат ва тавонойи карор дорад. Ва ба рузи баъдии он, яъне якуми даймох «Хуррам-руз» ё «Хур руз» мегуем, яъне «рузи Хуршед». «Хур руз» ба таври комил аз они Ахуромаздост ва Ахриман дар ин руз шикаст хурдааст.