A Fire Set by Sayyaf

Оё хушку тар бо хам хохад сухт?

(Ин матлаб барои торнамои Asia-Plus навишта шудаст)

Пушиши хабарии густардаи шикояти Сайёфи Мизроб, хабарнигори пешини родю Озодй, аз созмоне, ки тайи беш аз 11 сол дар он кор мекард, таъаччуббарангез буд. Дар паи он баргузории нишасти хабарии Холики Сангин, яке дигар аз рузноманигорони ранчида аз родю Озодй, ки чанде пеш аз шугли худ махрум шуд, бар доманаи мушкили ин бунгохи суханпароканй дар Точикистон афзуд. Хар ду гилоя мекарданд, ки ин родюи омрикоии мустакар дар Прог пайваста аз онхо бахракашй карда ва бар онхо ситам раво дидааст. Суханони рузноманигорони муътариз аз тарики расонахои давлатй ва хусусй дар саросари чахон танин андохт.

Сиххату сукми иддаъохо

Бисёре аз нукоти матруха дар сухбатхои Холики Сангин ва Сайёфи Мизробро метавон ба махаки санчиш кашид ва сиххати онхо дар гузаштаро собит кард. Дар вокеъ, родю Озодй, ки бозмондаи чанги сарди Омрико бо Шуравист, хануз муваффак нашудааст дар сохтору нахваи кори худ тагйироти лозимро анчом дихад ва худро, ба маънии хирфаии вожа, ба як расонаи комилан бегараз ва бетараф табдил кунад. Аммо тагйирот дар раёсати родю Озодй дар Прог, ки чанде пеш иттифок уфтод, ин муждаро ба кормандони он додааст, ки риволи кор дар ин расона ру ба бехбуд аст ва мудирияти заррайи (микроменечмент)-е, ки хамин ду-се сол пеш рузноманигорони бахшхои мухталифи онро озор медод, ба маротиб кохиш ёфтааст. Дар гузашта имкон дошт болотарин макомоти родю дар кори кучактарин рузноманигори як бахш дахолат кунанд ва гузориши уро ба нахви дилхохи худ тагйир диханд. Гуфта мешавад, ки бо омадани Чеффри Гедмин ба макоми раёсати кулли родю дар мохи морси 2007 ин истибдоди хирфайи махор шудааст.

Аммо ангезаи аслии эътирози баланди Сайёфи Мизроб чй буд? У дар изхороти худ Род Шахидй – раиси бахши точикии родю Озодиро ба ситампешагй, худкомагй, талош барои бадном кардани Точикистон ва ба хам задани авзоъ дар кишвар, накзи хукуки кормандонаш бино ба Конуни кори Точикистон муттахам кардааст. Иттихомоте, ки мусалламан, аз суи окои Шахидй рад мешавад.

Бо таваччух ба муддати кутохе, ки дар соли 2006 дар родю Озодй кор кардаам, ба сарохат метавонам бигуям, ки шохиди дахолати мустакими мудирони омрикойи дар тахияи гузоришхо будаам. Мудирони гайрихирфаие, ки бо шинохти сатхй аз умури минтака талош мекарданд назари нокиси худро бар курсй бинишонанд ва аз шеваи тавозуни Би Би Си дили хуше надоштанд. Бештар рогиб буданд ба нерухое, ки трибун надоранд, трибун бидиханд ва дар ин замина камтар аз инсофи рузноманигорй кор мегирифтанд. Вале афроди хибраву корозмудае чун Маъсумаи Турфа – раиси пешини бахши точикии родю Озодй буданд, ки дар баробари ин мудохилоти гайрихирфайи меистоданд ва монеъ аз пахши матолиби мугризона мешуданд. Набарди Маъсумаи Турфа бо мустабиддони родю ба истеъфои довталабонаи у анчомид. Ва саранчом мудирияти гайрихирфайи ва мугризи родю барканор шуд.

Ба такрор мегуям, ки сухбат аз ду сол пеш аст. Дар паи тагйири мудирияти кулли родю, ба гуфтаи кормандони феълии он, хамакнун чунин дахолате такрибан рух намедихад ва таъкиди макомот бар риъояти инсоф ва пахши ахбори бетарафона бештар аст.

Пул

Вале нигохе ба ду номаи Сайёфи Мизроб ошкор мекунад, ки эътирози у умдатан ангезаи молй доштааст. Чун дар хар ду нома бештарин таъкид бар микдори пуле шудааст, ки у мохона аз дафтари родю Озодй дарёфт мекард ва метавон хадс зад, ки агар Род Шахидй бар маблаги мохонаи хампешаи мо меафзуд, шояд имруз гирифтори ин махмаса намешуд.

Бо таваччух ба дастмузде, ки бархе аз рузноманигорони камкортар дар Прог дарёфт мекунанд ва бо дарназардошти афзоиши киматхо дар Точикистон, метавон ба Сайёфи Мизроб хак дод, ки аз макомоти родю пули бештар бихохад. Аммо чаро ин казияи молй сиёсй шуд ва дар холи табдил шудан ба корзори давлат алайхи расонахои хоричист? Бехтар аст мухтавои хар ду номаро мурур кунем, то казия равшантар шавад.

Эътибори Омрико ё Точикистон?

Матни номаи Сайёфи Мизроб ба Чеффри Гедмин – раиси кулли родю Озодй ва матни изхороти рузноманигори точик аз якдигар басе мутафовит аст. Окои Мизроб хитоб ба раиси родю аз огоз то поён шикояти молй кардааст. У нигарони пардохт нашудани хаккуззахма (гонорар)-аш дар изои 14 гузоришаш аст ва тахдид мекунад, ки дар сурати сарпечии Род Шахидй аз пардохти пули гузоришхо ба додситони кулли кишвар шикоят хохад бурд. Дар идомаи нома Сайёфи Мизроб гилоя мекунад, ки тибки карордоди нави кор аз дастмузди мохонааш 228 дулор кохиш ёфтааст ва ин ки барои саробони як хонаводаи хафтнафара зиндагй бо ин дастмузди ночиз тахаммулпазир нест. У шикоят мекунад, ки Род Шахидй шумори гузоришхои кормандони мустакар дар Точикистонро ба 25 адад дар мох махдуд кардааст. Вай хамчунин нигарон аст, ки рафтори Род Шахидй дар Точикистон ба монанди як «хоким ё шохи шаркй ба намояндаи як радиои амрикойи зебанда нест». Рузноманигори точик дагдагаи дигаре хам дорад, ки «имичи радиои Озодй дар Душанбе руз то руз кохиш меёбад.»

Яъне дар номаи Сайёфи Мизроб ба раиси омрикойии родю нигаронии у аз кохиши хайсияту эътибори намояндагони Омрико ва родюи омрикойи мавч мезанад. Аммо дар изхороти у, ки бо фосилае андак мунташир шуд, аз ин нигаронй хабаре нест ва чои онро игтишоши хотири окои Мизроб дар бораи «кохиши имичи Точикистон» гирифтааст. Вай менависад: «Кормандону корфармоҳои РО имиҷи ҳукумат ва обрӯи миллатро мерезонанд, ки ин яке аз дигар қадами ниҳоии ман дар пешорӯи истеъфо аз ин Радио шудааст.» Сайёфи Мизроб меафзояд: «Таҳқири сарзамин, кишвар, ҳукумат, миллат пайваста аз ин Радио садо медиҳад ва гузоришгарони Радио иҷборан ё ихтиёран пайваста ба домани фитна нисбат ба ҳамин кишвар даст мезананд.»

Ин иборот беихтиёр моро ба ёди хабари 26 жуан (июн) меандозад, ки он чо низ сухбат аз расонахои хоричие мешуд, ки ба «имичи Точикистон» осеб мерасонанд. Дар он руз давлати Точикистон аз таъсиси як кумитаи вижаи хафтнафара барои вокуниш ба хамалоти иттилоъотии расонахои хоричй хабар дод. Ба гуфтаи масъулони ин кумитаи давлатй, «тайи чанд мохи ахир дар расонахои хоричй матолиби зиёде мунташир шудааст, ки аз имич ё тасвири Точикистон дар миёни чахониён костааст.» Оё ин як тасодуфи сода аст?

Сайёфи Мизроб бо таваччух ба мухотаби худ вожахову ибороти нома ва изхороташро баргузидааст. Дар номае, ки мухотаби он макоми баландпояи омрикойист, у нигарони обруи Омрикост. Ва дар номае, ки мухотаби мустакими он зохиран давлати Точикистон аст, сухбат аз «кохиши имичи хукумат ва обруи миллат ва тахкири сарзамин, кишвар, хукумат ва миллат» меравад, ки ба гуфтаи у, тавассути гузоришгарони родю анчом мегирад. Хуб мебуд, агар Сайёфи Мизроб андаке инсофи рузноманигорй ба харч медод ва бори кулли он гуноххоро ба души хамкорони пешини худ хавола намекард. Чун ба хар хол, худи у низ, ба гуфтаи худаш, 12 сол дар он дастгох хидмат карда ва шояд метавонист бо зикри намунахое аз кори худаш он мавориди «тахкири сарзамину кишвару хукумату миллат»-ро собит кунад.

Точикистон - бихишти расонахо?

Давлати Точикистон ба ин иддаъо вокунише бесобика нишон дод. Харгиз як рузноманигори точик дар баробари макомоти Душанбе ба ин хад азиз нашуда буд, ки Сайёфи Мизроб шуд. Шахси додситони кул ваъда кард, ки ба гилояи Сайёфи Мизроб расидагй хохад кард. Аз берун, ки ба ин руйдод менигарй, чунин тасаввур хосил мешавад, ки Точикистон бихишти барини рузноманигорон аст: дастмузди онхо дархури рузгорашон аст ва хеч ниходу макоме наметавонад онхоро озор дихад. Гуё пок фаромуш шудааст, ки бо интисоби Абдулчаббор Рахмонов ба макоми раёсати Кумитаи Радио ва Телевизиони Точикистон чй теъдод аз рузноманигорон бекор монданд. Ва касе хам ба фикри он намеуфтад, ки дастмузди Сайёфи Мизроб ба унвони гузоришгари родю Озодиро бо мохонаи раиси як бахши родюи Точикистон мукоиса кунад.

Вокуниши беш аз хад харисонаи макомоти Точикистон ба ин руйдод то хадди зиёде шакбарангез буд. Дар натича, ба гуфтаи як корманди родю Озодй, макомоти омрикоии ин бунгохи суханпароканй ба хулосае расидаанд, ки кулли ин достон чизе чуз хамлаи дастгоххои иттилоъотии давлати Точикистон ба як родюи хоричй нест. Дар холе ки дар огоз казияро чиддй гирифта буданд ва мехостанд дар ислохи вазъият бикушанд.

Махалгаройи

Сайёфи Мизроб Род Шахидиро ба барангехтани нифоки махаллй миёни точикхо дар родю Озодй ва хатто дар худи Точикистон муттахам мекунад. Ман Род Шахидиро аз наздик намешиносам, аммо родю Озодй бароям чизи бегонае нест. Махалгаройи, ки марази кушандаи точикхост, дар он чо аз дерзамон буда ва хамчунон ру ба афзоиш аст. Вагарна Род Шахидй дехкони калбхо нест, ки тухми махалгаройиро дар синахои точикон бикорад. Махалгароии точикхо боъис шуд, ки харгиз хеч точике ба курсии раёсати бахши точикии родю Озодй нанишинад. Хар бор ин эхтимол матрах мешуд, номахое аз худи точикон дар зикри шарри хамкори точикашон сабкат мегирифтанд. Ва басе аз чанчолхои родю Озодй хамоно ба далели махалгаройии точикхо сар задааст. Оё чанчоли ахирро метавон мустасно донист?

Кутохсухан

Родю Озодй як родюи омрикойии чангисардист, ки ба гуфтаи кормандони он, хамакнун дар холи тагйиру тахаввул аст. Метавон гузоришхои имрузи онро бо матолиби гузаштааш мукоиса карду он тагйиротро дид. Ангезаи аслии истеъфои Сайёфи Мизроб молй буд. Аммо у талош кард зимни сиёсй кардани казия бо як санг ду фохтаро бизанад: нахуст, интикомашро аз раиси номатлуби бахш бигирад; дуввум, бо изхори вафодорй ба давлат 12 соли кор дар як родюи бегонаро чуброн кунад ва шояд ба мархамати хукумат ноил шавад. Аммо дар ин миён ба хамкорони у ситам шуд: рузноманигороне, ки талош мекунанд бо хифзи обруву хайсияти худ ва кишвари худ ба мардуми худ гузориш диханд. Дар гузашта ин корро паштунхо аз родю Озодй барои мо анчом медоданд ва миёни шеваи кори ин ду тафовут аз замин то ба самост.

Сайёфи Мизроб оташеро бапо кард, ки мумкин аст дар он хушку тар бо хам бисузад. Чун аз бахти бад, бештари макомоти марбута рузноманигорони расонахои хоричиро ба як чашм мебинанд, гофил аз ин ки фард-фарди онхо хатто дар як бахши вохид шеваву усули кори худро доранд ва хар касе «тахкири сарзамин»-и худро раво намебинад. Хатто ба зур.