‘He took the novel onto another plane of intimacy’

Уруч ба лояхои махрамонатар

به دبيره پارسی

вижаи jadidonline

Чон Опдойк (John Updike) – нависанда ва шоъири омрикойи, ки бо мачмуъа-румонхои «харгушй»-аш дар чахон шинохта шудааст, рузи сешанбе, 27 жонвие (яевар) дар синни хафтоду шашсолагй даргузашт. Достонхои «Харгуш пулдор мешавад» (Rabbit is Rich) ва «Харгуш истирохат мекунад» (Rabbit At Rest) аз ин силсилаи панчгона барои Опдойк чавоизи Пулитзерро ба армугон овард. «Харгуш» (Rabbit) лакаби кахрамони аслии ин достонхост.

Суннатшикании адабй ва ба калам овардани харфхои магу аз боризтарин вижагихои ин нависанда унвон шудааст. У аз огози кори адабиаш тасмим гирифта буд хар сол як достон мунташир кунад. Метавон гуфт, ки Опдойк ба кавли худ вафо кард ва хосили талошхояш даххо достони хурду бузург аст, ки Опдойкро ба яке аз пурбортарин нависандагони Омрико табдил кардааст.

Навиштаи зер матлабест аз Мортин Эймис (Martin Amis) – нависандаи саршиноси инглисй, ки дар рузномаи Гордиян, чопи Ландан, мунташир шудааст.

Мортин Эймис

Мегуфт, дар хонааш чахор утоки кор дорад. Метавон тасаввур кард, ки у дар яке аз ин утокхо пеш аз сарфи субхона шеър менавишт; сипас дар утоки дигар сад сафха аз достони навашро пур мекард; баъд аз зухр дар утоки севум маколаи дарозу дурахшонеро барои рузномаи «Нйу Йуркер» (New Yorker) омода мекард ва ба дунболи он дар утоки чахорум яке-ду шеъри тозаро руи когаз меовард. Якинан, Чон Опдойк хомили неруе нобтар аз энержии хар нависандае дигар аз замони Дейвид Херберт Луренс то кунун буд.

Бархе мегуянд, ки шахсиятхои шигифтангезе чун у гирифтори оризаи гибтаовар (рашковар)-е хастанд, мавсум ба «фишори дарунй бар лояи руйи». Гуйи дар дарунашон чашмае зерин доранд, ки хамвора дар холи чушидан аст. Теъдоди навиштахои вай фавкулъода зиёд аст. Бегумон, у аз бузургтарин достоннависони омрикоии садаи бистуми мелодист.

Танхо у метавонист бо саре баланд шона ба шонаи яхудиёни бузурге чун Беллуф (Bellow), Рут (Roth), Мейлер (Mailer) ва Зингер (Singer) кад алам кунад. Мукаддар буд, ки касе бо он вижагихо худаш хам ба як достоннависи бузурги яхудй табдил шавад, ба монани Хенрй Бек – кахрамони чандин китобаш. Ба назари ман, ин аз вижагихои ниходини Опдойк аст, ки харгиз ба хеч махдудияте тан намедод ва хамеша хостори сахми бештаре буд. Карор нест яктойи ё мунхасир ба фард будан ифрот ва тафрит дошта бошад. Метавон якто буд ё набуд. Хадди васате дар кор нест. Вале у истисноан аз афроди яктои навъи худаш буд.

Худи у ба шиддат тахти афсуни Чеймз Чуйс (James Joyce) буд ва дар достони «Завчхо» (Couples) талош кард Чуйсро ба Омрико оварад. Фикр намекунам, ки худи у мутаваччехи ин нукта буд, ки афроди сохибсабк касоне хастанд, ки тахти таъсири дигарон карор намегиранд. Бо ин ки талоши у кобили тахсин буд, дар нихоят ба чое нарасид. Аммо Опдойк бо он гано ва сармояи маънавие, ки дошт, метавонист ба худаш ичоза дихад, ки лагзишхои андаке дошта бошад.

Чуйс гуфта буд, ки баъзе чизхо ба андозае шармоваранд, ки наметавон руи когаз овардашон. Аммо Опдойк ба таври зотй бо ин хичолат бегона буд ва мо мазийяти он бегонагиро дидаем. Вай достоннависиро ба лояе дигар аз эхсосоту умури махрамона бурд: у моро фаротар аз утоки хоб, ба хаммом бурд. Гу ин ки аз хеч чизе дар бораи инсон чашм намепушид. Ман фикр мекунам, у аз чинси насли худаш буд. Ба гуфтаи худаш, «хамсари ман ва ман бача доштем, замоне ки худамон бача будем.» У дар огози солхои миёнии умраш шури чавониро тачруба кард.

Барои ман бехтарин достонхои у ду китоби охир аз румонхои «харгушй» буд: "Харгуш пулдор мешавад» ва «Харгуш истирохат мекунад». Дурахшонтарин кори у чахорумин румонаш аз ришта-достонхои «харгушй» буд. Вузуху сарзиндагй ва оханги каломи у лагомгусехта аст. Дар тули руз чанд бор ба у, ва акнун ба равони у, ру меоварй ва мепурсй: «Агар Опдойк буд, ин корро чи гуна анчом медод?»

Дар кучаи адабиёт имруз боди сарде мевазад.