Телевизюни порсии Би-Би-Си ва хамла ба забони порсй
Порае аз матлаби Шахрбароз
Бритониё аз хамон огози вуруд ба Осиё дар садаи 18-уми мелодй ба нуфузи забони порсй дар фарханги гарби Осиё огохй дошт. Аз ин ру ибтидо забони порсиро дар Хиндустон бо забони инглисй чойгузин кард. Бритониё сипас барои чилавгирй аз дастёбии Русия ба Хинд кишвари Афгонистонро ба унвони «зарбагир» (buffer) ба вучуд овард ва дар ин кишвари навпо кудратро ба кабилаи паштун дод, ки аз назари фархангию торихй ва ичтимоъй бисёр камтачрубатар ва тавсеъанаёфтатар аз эрониёни порсизабони ин минтака буданд. Яке аз барномахои фархангии паштунхо аз замони Амонуллоххон заъиф кардани забони порсй ва чойгузин кардани он бо забони кабилайи, суст ва тавсеъанаёфтаи пашту будааст. Ин харакати паштунхо хануз хам дар чараён аст ва ба ёд дорем, ки соли гузашта Абдулкарими Хуррам, вазири фарханги давлати Хомид Карзай, хабарнигореро ба хотири корбурди вожаи порсии «донишгох» тавбих ва мучозот кард ва вожахои порсиро «гайриисломй» хонд. Чолиб он ки у номи вазоратхонаи худро «калтур» гузошта, ки гуё вожае бисёр исломист!
Тавтеъа ва душмании сардамдорони Бритониё бо забони порсй дар соли гузашта намуди дигаре ёфт ва он интишори чанд макола дар бахши порсии Би-Би-Си буд. Яке аз онхо маколае буд кадимй, мутаъаллик ба 19 сол пеш, аз дуктур Мухаммадризо Ботинй бо унвони чанчолии «Форсй – забоне аким». Дар ин маколаи кадимй дуктур Ботинй эродхоеро ба забони порсй ворид карда буд, ки дар хамон замони навиштани макола низ кадимй шуда буданд ва дуктур Гуломхусейни Мусохаб ва гурухи хамкоронаш солхо пеш дар дахаи 1340 (1960) онхоро хам карда буданд. Дар ин гуфтугу дуктур Ботинй хам чунин вожасозй ва накши Фархангистони Забонро бехуда дониста буд.
Пас аз ин хамлаи бенатича ба забони порсй навбат ба хамла ба хатти порсй шуд. Ин бор низ дар гуфтугуе бо дуктур Мухаммадризо Ботинй эшон фармуданд, ки «ман ба ин натича расидаам, ки хатти порсй ислохшуданй нест ва бояд аз хайри он гузашт ва мунтазир шуд, то фурсате фарохам ояд ва куллан хатро иваз кард.» Дуруйи ва бесуботии чолиб он аст, ки дуктур Ботинй дар хамин гуфтугу мегуяд: Исроил тавонист хатту забони мурдаи ибриро зинда кунад ва барои худ хувият бисозад. Аммо гуё эшон ба ин натича расида буд, ки бояд хатту забони зиндаи порсиро кушт, то барои мардуми Эрон хувияти чадид ва берешае тарошид!
Албатта, дуктур Мухаммадризо Ботинй пас аз ин ба родю Омрико хам даъват шуд, то дубора хамин харфхои кухна ва бепояро такрор кунад ва иштибоххои бештаре бар он биафзояд.
Ба назар мерасад тозатарин накшаи Би-Би-Си ва Бритониё барои хамла ба забони порсй, ки намоянда ва бурдори фарханги гании эронй дар тули замон ва омили хамбастагии эрониён дар густараи васеъе аз марзи Чин то Онотулй буда ва имруза омили хамбастагии мо дар саросари чахон аст, аз рохи телевизюни порсзабони Би-Би-Си бошад. Ин телевизюн, ки ба тозагй рох уфтода, гуё инояте ба Точикистон надорад ва ононро ба хисоб наовардааст.
No comments:
Post a Comment