Одинаи сарнавиштсозАлии Хоманайи, рахбари Чумхурии Исломии Эрон, ки аз бештарин ихтиёрот дар силсила-маротиби кудрати кишвар бархурдор аст, сахттарин рузхои худро мегузаронад.
Мурури руйдодхои чанд рузи ахир дар шахрхои умдаи Эрон такондиханда аст. Бахши азиме аз мардум бо давлате сари созиш надоранд, ки сй сол пеш бо шуру хаячон онро бар тахт нишонда буданд. Дар торихи Чумхурии Исломй собика надошт, ки дастур ё раъйи рахбари мазхабй сарфи назар шавад. Аммо дар ин рузхо мардум ду бор ба дархости рахбар эътино накарданд.
Алии Хоманайи дар ду маврид (13 ва 17 жуан-июн) аз мардум такозо кард, ки оромишу сукунро ихтиёр кунанд. Дар паёми нахусти у ин мавзуъ бо таъкиду котеъияти бештар садо дод. У аз мардум хост, ки аз раисичумхурии мунтахаб (Ахмадинажод) химоят кунанд ва тахдид кард, ки бо мухолифони натичахои интихобот бархурд хохад шуд. Мухолифони Ахмадинажод ин паёмро ба куллй ношунида гирифтанд.
Дар паёми дувум рахбар лахни тахдидро ба кор набурд, балки бо хилму мулоимат хохиш кард, ки номзадхои ноком шикоятхояшонро аз тарики мачории конунй пайгирй кунанд, на дар хиёбонхо. Аммо мавчи эътирозот фуру нанишаст, ки хеч, балки бештар хам шуд ва ба шахрхои дигар нуфуз кард.
Бад-ин гуна, он чи мушохида мешавад, фуру рехтани такаддуси калому мароми рахбар аст. Ва бахши бузурге аз мардум барои худ рахбари дигаре баргузидаанд: Мирхусейни Мусавй, нахуствазири замони чанги Эрону Ирок, ки муддатхост ба як чехраи торихй табдил шуда буд ва гумон намерафт дубора ба арсаи сиёсат баргардад. Хамон Мусавие, ки бо Хоманайи аз дербоз хисобхои тасфияношуда дорад.
Дар замони нахуствазирии Мусавй Алии Хоманайи раисичумхурии Эрон буд. Аммо нахуствазир ба гунае умури давлатро кабза карда буд, ки раисичумхурй мачол намеёфт дар анчоми коре муассир вокеъ шавад. Хатто Ахмадинажод дар бахси телевизюниаш бо Мусавй уро ба кабза кардани ихтиёроти раисичумхурй дар давраи нахуствазириаш муттахам кард.
Дар вокеъ, Хоманайи аз Мусавй дили хуше надошт ва бо касби кудрати бештар макоми нахуствазириро барои хамеша лагв кард. Мусалламан, Хоманайи, ки акнун рахбари мазхабист, чандон моил нест дубора бо шахси саркашу якдандае чун Мусавй сарукор дошта бошад ва Ахмадинажодро бар у тарчех медихад. У хуб медонад, ки Мусавй шикастанафсию тавозуъи Хотамиро надорад ва кунтрули раисичумхурие чун Мусавй барои Хоманайи кори содае нахохад буд. Аммо ин бор Мусавй нерумандтар аз хамеша зохир шуд ва савор бар мавчи химояти мардумест, ки ба у машруъияти дурахшоне додаанд.
Аз суи дигар, Мусавй хам дар мочарои ачибе гирифтор мондааст. Шояд хамин чанд руз пеш худи у хам тасаввур намекард, ки дар садри Мавчи Сабзе ба ин азамат карор бигирад. Аммо Мавчи Сабзи даманда Мусавиро дар худ балъиду бо худ кашид. Акнун Мусавй аст, ки рахбарии мардумро пазируфтааст, на воруна. Чаро ва чи гуна?
Сомона ё системи интихоботи Эрон софй ё филтре дорад, ки аз он хар касе наметавонад бигзарад. Мусавй хам агар танхо як меъмор буд (хамон гуна ки дар 20 соли ахир буд) ва пешинаи нахуствазирй дар давраи Хумайниро надошт, гумон буд, ки ба унвони номзади раёсати чумхурй вориди майдон шавад. Хамаи номзадхо дар интихоботи Эрон ё замоне дар ин низом кор кардаанд ё аз чехрахои мазхабии барчаста ба шумор меоянд. Аз ин ру мардуми безору муътариз, ки дунболи рахбаре мегаштанд, то эътирозоти худро аланй кунанд, он рахбарро дар симои Мусавй тачассум карданд, ки аз софй (филтр)-и низом гузашта буд.
Умеди ин муътаризон, ки голибан чавонону занон хастанд (яъне аз зумраи аксарияти чамъият), хамвор кардани рохи тагйироту ислохот дар Эрон аст, ки шояд ба лагви низоми «вилояти факех» ва ниходи рахбарй бианчомад. Рахбари Чумхурии исломиро мардум барнагузидаанд. У баргузидаи муллохо ва факехон аст ва макоми у аз макоми шох тафовути андаке дорад. Танхо тафовут ин аст, ки макоми рахбарй маврусй (меросй) нест. Аз ин ру раисичумхурие, ки мунтахаби мустакими мардум аст, дар низом адади мухимме махсуб намешавад. Рахбар метавонад хар он раисичумхуриро барканор кунад ё чилави барномахову ислохоти уро бигирад. Бо чунин низоме даст ёфтан ба тахаввулоти бунёдин дар заминаи хукуки башар ва пешрафт як хиёли вохист.
Аз ин ру бештари муътаризон умедворанд, ки бо лагви натичахои интихобот ва баргузории интихоботи нав ва овардани Мусавй бар сари кудрат битавонанд заминаи илго (лагв шудан)-и ниходи рахбариро фарохам кунанд. Пас бароянди ин набардхо барои Алии Хоманайи ва низоми «вилояти факех»-и у ахамияти хаётй дорад.
Рузи одина (19 жуан) метавонад рузи сарнавиштсозе бошад. Интизор меравад Алии Хоманайи дар хутбаи намози чумъа ба мавзуъи бухрони чории сиёсй батафсил бипардозад. Дурнамои ин руйдодхо то хадди бисёр зиёде ба изхороти Хоманайи бастагй дорад. Агар у боз хам аз Ахмадинажод дифоъ кунад ва мардумро ба химоят аз у фаро бихонад ва дар посух шиъори «Марг бар диктотур!»-ро аз миёни тудахо бишнавад, хохад донист, ки ба поёни давраи салтанаташ расидааст ва мардум миёни у ва Ахмадинажод тафовуте коил нестанд. Хоманайи инро хам хуб медонад, ки яке аз бонуфузтарин шахсиятхои режим (Хошимии Рафсанчонй)-ро низ ранчондааст ва наметавонад аз у умеди кумаке дошта бошад.
Ва агар бо дирояту хушёрй ба шуморе аз хостахои машруъи муътаризон тан дар дихад, мумкин аст барои чанд соли дигар курсии худ ва ниходи «вилояти факех»-ро хифз кунад. Агар вокеъан муътакид аст, ки Ахмадинажод барандаи интихобот буда, ишколе надорад раъйгириро дубора анчом дихад. Хатман харчи он камтар аз хазинаи мухориботи расонаиаш хохад буд. Дируз як корманди Би-Би-Си ба ман мегуфт, ки харчи як сонияи эчоди ихтилол дар мавчхои телевизюни Би-Би-Си тавассути давлати Эрон 17 хазор дулори Омрикост. Мутмаин нестам раками дакике хаст ё на, аммо бегумон дустам зиёдй газофа хам нагуфтааст.
Ба ростй, агар Ахмадинажод барандаи ростини интихобот аст, чаро бояд ин хама асабонияту изтироб аз худ нишон дихад? Барои чи бояд мардуми муътаризро «хасу хошок», «арозилу авбош» ва хатто «хамчинсбоз» номад? Маъмулан чунин суханони тавхиномез аз дахони касе садо медихад, ки башиддат нигарон аст ва эхсоси заъф мекунад.
Коркарди Ахмадинажод, аз чумла сафари ахираш ба Русия дар ин холу авзоъ, комилан нобихрадона буд ва метавонад барои у ва низом паёмадхои бисёр сангине дошта бошад.
No comments:
Post a Comment