I Dream of Peace

Дар орзуи рузи сулх

Дар Точикистон аз поёни ду чанг дар ду руз тачлил мекунанд: 9 май ва 27 жуан (июн).

Дар чашни нахуст мегуянд: «Хеч кас ва хеч чиз фаромуш нашудааст». Аммо дар чашни дуюм вонамуд мекунанд, ки хама кас ва хама чизи марбут ба чанг фаромуш шудааст, то мабодо кинахои дерин тоза шавад ва гилояхои пешин ба забон ояд.

Дар чанги нахуст Точикистон катрае аз дарёи чахонй буд ва дар чанги дуюм – конуни оташсузй. Дар чанги нахуст чузъе аз баданаи бозигаре умда буд; дар чанги дуюм – дастухши бозигарони умдаи минтакайи. Дар чанги нахуст дар хайъати пирузмандон зохир шуд; дар чанги дуюм, бо вучуди поёни нисбатан сареъи он, кишвари мо дар кул як бозанда буд ва бо бисоти парешонаш дар баробари ояндае мубхам карор дошт. Чанги нахуст «чахонй» буд; чанги дуюм – «махаллй» ва «дохилй». Аз ин ру тарчех медиханд хар кас ва хар чизи марбут ба чанги нахустро ба ёд дошта бошанд ва хар кас ва хар чизи марбут ба чанги дуюмро фаромуш кунанд.

Албатта, мухимтарин далели ин ричхон чизе дигар аст: сардамдорони кунунии давлат савор бар мавчи хунини хамон чанг руи кор омадаанд ва ин хакикат бар вачхаю эътибори давлат намеафзояд. Давлат моил аст бо тазъифи хофизаи чомеъа аз чанги «дохилй» тасвири дигаре ба даст дихад, онро ба дилхохи худаш тарсиму рангомезй кунад, бозигарону бозичахоро ба дилхохи худаш дар майдони набард бичинад ва бадсиголону некандешони он корзорро худаш таъйин кунад.

Чаласахои гиромидошти сулхи соли 1997 беш аз пеш ба чашнхои такриму ситоиши танхо яке аз тарафхои чанг табдил мешавад, ки дар вокеъ, чун тарафи мукобили худ бозичаи бозигарони умда буд, ки руи сандалихои гарму нармашон дар Кремлину Тошканд руйдодхоро чараён медоданд. Дар поёни ин чанги, ба истилох, дохилй хамин тараф худро пируз пиндошт, ки хиёле беш нест. Дар поёни ин чанг саркардаи «пирузмандон» унвони Кахрамони Миллии Точикистонро ба худ ихтисос дод ва ба саркардагони гурухи «ёгй» амлоки гайриманкуле дод, то ором бигиранд ва даст аз сиёсат бардоранд. Хадиси «30 дарсад сахмияи мухолифон дар давлат» барои хамеша дар сатхи як хадис бокй монд ва харгиз амалй нашуд ва охиста-охиста, мисли дигар хакикатхои он чангу сулх аз ёдхо рафт, то баъдан аз зери губори нанг берун ояд, ки фурсати он то кунун фаро нарасидааст.

Ба хамон андоза, ки чанги дохилии Точикистон тахмилй буд, сулхаш хам тахмилй буд. Дар ин ки поёни чанг ба манфиъати кулли чомеъа буд, шакке нест ва касе он рузхои сахтро хатто ба душманаш орзу намекунад. Аммо вокеъият ин аст, ки мо бо дасисаи бегонагон ба чони хамдигар даруфтодем ва нахустин сафхахои китоби истиклолро бо ранги нанг олудем ва хамин тавр зери фишори бегонагон, ки зехнашонро дигар Толибон ба худ машгул карда буданд, ба ин чанг поён додем. Ихтиёри огозу поёни чанг бо мо – кавми нотавону ранчур ва пора-пораи точик набуд. Ононе, ки дар миёни мо тафрика андохта буданд, хукумат мекарданду мекунанд.

Сулхе, ки хама хостораш буданд, омад. Аммо интизори нерухои равшани чомеъа ин буд, ки ин сулх заминахои чангро пок бизудояд. Сулхе бошад, ки бахонаи чангро аз дасти хамаи нерухо, аъам аз дохилию хоричй, бирабояд. Чомеъаро огох кунад, то дубора дастхуши бегонагон карор нагиранд ва аз хукуку тавоноихои худ ба унвони як шахрванд ва як кишвари мустакил вокиф бошанд; дасти истибдодро кутох кунад ва як чомеъаи маданй шакл дихад, то аз ин ба баъд мушкилоту суитафохумхо дар додгох халлу фасл шавад, на дар майдони чанг; озодихои маданиро арзонй бидорад, то бахонае барои бурузи хушунат бокй намонад; чилави рушди махалагроиро бигирад, ки бо тамассук бад-он бегонагон аз мо истифодаи абзорй карданду мекунанд.

Танхо бо ичрои ин икдомхо буд, ки мешуд пойбасти устуворе барои сулхе пойдор дар кишвар сохт ва заминаи пешрафту шукуфоии чомеъаро фарохам кард. На аз рохи хафа кардани садохои мухолиф, саркуби ракибони сиёсй, махдуд кардани озодихое, ки бе он хам махдуд буд, шакл додани кеши шахсияте, ки буи ганди истибдод медихад, такаллуби оро дар интихобот, тахмили тагйироти бемантик дар Конуни Асосй, даст бурдан дар байтулмол ва горати дороихои мардум, адами таваччух ба омузишу парвариш ва саводзудоии фарогир, ки мушохида мешавад.

Ин заминаро хамин холо хам мешавад сохт. Он гох метавон рузи сулхи ростинро хар руз чашн гирифт.