Рахим Масов аз бузургмардонест, ки номаш дар торихи Точикистон барои хамеша сабт шуда ва шояд фардо – замоне ки дигар бисёр дер шудааст – арзиши кори сутурги ин фарзонаро бештару бехтар бишносем. Китоби «Торихи табартаксим»-и у, ки бо номи «История топорного разделения» ба дасти ман расида буд, дар навчавонй ба нихоли хисси худшиносии ман гизои фаровон дод. У забони кутохи моро дар хостани хаккамон дароз карда буд. Дигар иддаъои мо дар мавриди Самарканду Бухоро пучу тухолй набуд, балки далоил ва хакоики мувассак ва такондихандае дошт.
Ин донишманди бузург, ки ба бойгонихои пушидаи Маскаву Тошканду Душанбе даст ёфта буд, ганчеро бурун овард, ки чойгоху пойгохи миллигароёнро устувортар кард. Арзиши хидмати фарзона Рахим Масовро камтар аз хадамоти вазини Бобочон Гафуров намедонам. Ба вижа ки ин рузхо, ки дар холи ковишу пажухиши мавзуъи точикони Узбакистон хастам, беш аз пеш аз киёи Масов сипосгузорам ва эхсоси ифтихор дорам. Чун мебинам, хаму буда, ки чашми пажухишгарони бохтариро ба вокеъиятхои талхи точикони Узбакистон гушуда.
Бисёре аз пажухишгарони бохтарй, ки дар бораи точикони Узбакистон сухане дар миён овардаанд, маъмулан бо такя бар омори расмй шумори хамкавмони мо дар он кишварро дастиболо 5 дарсади чамъият медонанд. Аммо бо интишори «Табартаксим»-и Масов шумори хар чи бештари чуяндагони хакикат ба китоби у мурочеъа мекунанд ва татбик ё мукоисаи омори солхои мухталифро аз китоби Масов накл мекунанд. Як намунаи он омори точикони Самарканд дар солхои мухталиф аст, ки хама ба накл аз устод Масов овардаанд. Дар чадвали Масов, ки барои мо камарзиштар аз чадвали Менделеев нест, кохиши чашмгири шумори точикхо дар Самаркандро ба вузух мебинем:
"Соли 1915 точикхо - 59,901 тан; узбакхо - 819 тан.
Соли 1920 точикхо - 44,758 тан; узбакхо - 3,301 тан.
Соли 1926 точикхо - 10,716 тан; узбакхо - 43,304 тан."
Охир чи тавр дар шахре, ки дучори мухочирати дастачамъй ё маргумири фарогире нашудааст, шумори точикхо дар тули 11 сол метавонад ба микдори беш аз 49 хазор тан кохиш дошта бошад? Ва дар айни хол, чи тавр мумкин аст, ки шумори узбакхо дар тули 11 сол аз 819 тан якбора ба 43 хазору анде бирасад? Хамин омори хиффатбору хоркунанда боъис шуда буд, ки Абдуррахим Хочибоев, аз миллигароёни кумунисти точик, бо хашму хайрат бипурсад, ки «магар хамаи точикхо мурдаанд?» Харчанд пурсиши у бепосух монд, аммо то ба мо расид ва имруз дар андешаи мо мечархад.
Зохиран дар вокеъ шумори зиёде аз точикхо ба таври маънавй мурда буданд ва бохтани хуввияти миллиро мусибате азимтар аз бохтани махалли кор ё сукунат намедонистанд. Шуморе хам ба куллй нодида гирифта шуданд. Достонаш тулонист.
Матлаби пажухишии ояндаи TajikistanWeb.com, ки умедворам ба андозаи тахкикоти каблии он мавриди истикболи азизон вокеъ шавад, хамин аст: бар сари точикони Узбакистон чй омад? Ва чй бояд кард...
Аз ин ру, агар ин рузхо дар Интернет хузури чашмгире надорам, пузиш. Албатта, тайи ин муддат Интернет аз дасти ман амон надошта. Дар торнамохову сухангоххои узбакистонй мечархидам, то чавви он чоро бисанчам. Пас аз анчоми ин пажухиш ва интишори он дубора пурхарфй хохам кард. Феълан мувозиби худатон бошед ва бедруд.
PS: Аз хамаи дустони торнигористони точикй хохиш мекунам, ки хатталимкон ба мавзуъи точикони Узбакистон бипардозанд ва ахамияти онро барчаста кунанд. Нохунро аз гушт чудо накунем ва ба ёди азизони дуруфтодаамон бошем. Сипос.
No comments:
Post a Comment