"Persian Script Called 'Arabic' by Tajiks"

Изхороти ахири вазири омузишу парвариши Точикистон дар бораи дабира (расмулхатт)-и порсй кишвари моро дар мавзеъи ракиби хамзабонони бурунмарзй карор додааст. Натичаи он навиштаи зер аст аз рузномаи «Чоми Чам»-и Эрон, ки хамин имруз мунташир шуд.

Точикхо хатти форсиро арабй номиданд
Гузориши тахлилии рузномаи «Чоми Чам»-и Эрон дар бораи иддаъои ахири вазири омузишу парвариши Точикистон

Гурухи фархангу хунар – Ораши Шафоъи: Хабаргузорихо дируз ба накл аз Абдулчаббор Рахмонов, вазири омузишу парвариши Точикистон навиштанд, «забони точикй ба алифбои кириллй бокй хохад монд ва зарурате барои руй овардан ба хатти арабй намебинем.»

Бар асоси хабаре, ки хабаргузории Новости онро мухобира карда буд, вай афзудааст: «Эрон барои ёдгирии хатти арабй китобхоеро барои мадориси Точикистон ирсол мекунад, ки донишомузон бар асоси онхо «забони арабй»-ро ёд бигиранд!»

Ин изхорот такрори мавзеъгирии чанде пеши Эмомъалии Рахмон, раисичумхури ин кишвари форсизабон аст, ки эълом карда буд, кишвараш то 10 соли оянда ба хатти арабй руй нахохад овард. Далели исрори макомоти точик бар иштибохи торихии макомоти Точикистон дар даврони хокимияти Иттиходи Чамохири Шуравй равшан нест; чаро ки тагйири хатти форсй ба лотин ва сипас сириллик боъиси инкитоъ (гусастагй)-и фархангии хатарноке барои мардуми ин сарзамини форсизабон шуд ва ба гунае, ки онон то даххо сол бо мероси мактуби ниёкони худ бегона буданд. Дар солхои пас аз истиклоли Точикистон аташ (ташнагй)-и мардуми ин кишвар барои касби дубораи хуввияти торихии худ дар руй овардан ба омухтани хатти форсй чилвагар шуд, аммо давлати Точикистон тайи ин солхо хамчунон дар баробари ин хостаи торихй муковимат мекунад.

Наврузи имсол макомоти сиёсии се кишвари форсизабони Эрон, Афгонистон ва Точикистон барои наздик кардани дидгоххои худ дар Душанбе гирд омаданд ва ин нишастхо умедворй барои расидан ба вифоки фархангии бештар ба унвони мухимтарин муълафа (унсур) барои расидан ба иттиходи кишвархои форсизабони чахонро зинда кард. Изхороти ахири макомоти Точикистон нишон медихад, ки нишастхо ва муровидоти сиёсй, то замоне ки бо пуштвонаи огохихои торихию фархангй ва дидгоххои фархангиён ва донишмандони се кишвар хамрох набошад, ба саранчоме нахохад расид.

Макомоти Эрону Афгонистон бояд ба сурате равшану мустадал (далелдор) ба тарафи точик тафхим кунанд, ки он чи дар кишвархои Эрону Афгонистон ривоч дорад, забон ва хатти форсист ва логайр (на дигар) ва ин хат чузъи лоянфакк (чудоинопазир)-и хуввияти миллии форсизабонон аст.

Ачиб нест, ки вазири омузишу парвариши як кишвари форсизабон ривоч ва интишори китобхое бо хатти форсиро дар чихати тарвичи забони арабй бидонад! Оё набояд ин изхоротро дар идомаи шайтанатхое донист, ки тайи чанд соли ахир барои зарба задан ба хуввияти миллии эрониён огоз шудааст?

Ривоч додани номхои мачъул (сохтагй) барои Халичи Форс ва дунбол кардани ин харакат аз суи бархе муассисоти байнулмилалй, ки зохири илмй ва окодемик доранд, агарчи бо посуххои мустадалли масъулони эронй ва вокунишхои бамавкеъи эрониёни саросари чахон хамрох шуд, танхо бахше аз ин шайтанатхои хисобшуда аст.

Дар тули солхои ахир бисёре аз чехрахои фархангй ва илмии эронй, ки хеч кас дар хуввияти онхо шакке надорад, аз чумла Рудакй, Ибни Сино, Мавлоно, Форобй ва Абулхасани Хирконй араб, турк ва гайриэронй муъаррифй шудаанд ва сад албатта, бархе камкорихои масъулони фархангй дар ташдиди ин мушкилот муассир будааст.

Имруз таъарруз ба хатти форсй бахши чадиде аз пружеи тахдиди хуввияти эронй ва хамаи форсизабононест, ки ба ин хат менависанд. Агар масъулони фархангии кишварамон ва хамаи корбарони роёна, ки хатти форсиро зери шохаи арабии Windows дида буданд, ба ин харакат эътироз мекарданд ва хатти форсиро дорои хуввияти мустакил эълом карда буданд, имруз шунидани изхороти макоми барчастаи як кишвари форсизабон дар таъарруз ба забони форсй баъид буд.

Хатти форсй, агарчи дар даврони пас аз ислом дар сарзамини тамаддуни порсй ривоч ёфт, аммо дар тули карнхои паёпай ба хуввият, ихтисосот, расмулхат ва дастури нигориши махсус ба худ даст ёфта ва наметавон онро бо хатти арабй, ки хуввияте комилан мучаззо ва кавоъиду дастури вижаи худро дорад, яке донист.

Хеч кас дар дунё як хатро ба сирфи шабохат ба хатти дигаре кетмон (рад) намекунад. Магар забонхои инглисй, фаронсавй, испониёйи ва пуртуголй аз хуруфи мушобехе истифода намекунанд? Пас чи гуна аст, ки ривочи хатти форсиро заминачинй барои густариши забони арабй медонанд?

Бисёре аз шохкорхои илм, фалсафа ва хунари эронй дар тули карнхо ба забону хатти форсй навишта шуда ва шеъри форсй, ки сит (овоза)-и шухрату шукухи он офокро дар навардидааст, бо хамин хат навишта шуда ва хеч кас наметавонад мункири хуввияти мустакилли хатти форсй шавад.

Хамон гуна ки раиси Мачмаъи Ташхиси Маслихати Низом дируз дифоъе мустадал ва чомеъ аз хуввияти торихии Халичи Форс ироа кард, ба назар мерасад макомоти сиёсй ва фархангии кишвар низ бояд дифоъ аз хатти форсиро ба унвони бахши мухимми дигаре аз хуввияти эронй дар дастури кор карор диханд ва бо мавзеъгирии бахангом дар баробари макомоти точик ё хар макоми масъули дигаре, ки хатти форсиро хатти арабй номиданд (ё баъдхо меноманд), чилави харакати шайтанатомези дигареро дар кетмони бахши мухимме аз хуввияти торихй ва миллии Эрон бигиранд.

Баргирифта аз «Чоми Чам», чопи Эрон, 24 фарвардини 1387 (12.04.2008).

PS. Чолиб ин чост, ки бар хасби тасодуф ду матлаби ахирам бо номи "Чоми Чам" пайванд хурдаанд, андаке пас аз Наврузи чамшедй, ки аз поёнаш 12 руз мегузарад. Чоматон пур аз бодаи нишот бод, ба хушнудии равони Чами порсй.